Ostatnie lekcje szachowe Capablanki (X)

X. Jedna partia turniejowa

Oto dobry przykład obrony przeciw partii hiszpańskiej. Partia rozegrana została na turnieju międzynarodowym w Budapeszcie, w 1928 roku.
Partia hiszpańska
A. Steiner - J.R. Capablanka
1. e4 e5
2. Sf3 Sf6
3. Gb5 a6
4. Ga4 d6
5. c3 f5
Zbyt ryzykowne. Lepsze jest 5. ...Gd7, i jeśli 6. d4, to 6. ...g6 z fianchetowaniem czarnopolowego gońca.
6. ef5 ...
To jest silniejsze, niż 6. d4? fe, jak było we wcześniejszej partii z turnieju berlińskiego tegoż roku, gdzie przyjąłem tę obronę przeciw Reti'emu.
6. ... G:f5
7. d4 e4
8. Gg5? ...
Nie najlepsze. Po 8. Sg5! czarne mają trudną grę.
8. ... Ge7
9. Sh4 Ge6
10. G:e7 S:e7
Oczywiste jest, że czarne stoją lepiej, ponieważ biały skoczek na h4 położony jest źle. Jednak najbliższy moment partii powinien wiele przesądzić.
11. Hh5+ g6
Ale nie 11. ...Gf7 z powodu 12. Hg4.
12. Hh6 Sg8!

Nr 36

Pozycja ciekawa w najwyższym stopniu. To odejście już rozwiniętej figury nie wszystkim się spodoba, ale agresywnego hetmana trzeba przepędzić.
Na pozór silne 13. Hg7 czarne zamierzały odeprzeć za pomocą 13. ...H:h4, na przykład: 14. G:c6+ bc 15. H:h8 0-0-0 16. Sa3 e3 17. 0-0-0 e2 18. Wde1 Sf6 19. Hg7 Hf4+ 20. Kb1 Wg8 21. He7 We8 22. Hg7 H:f2 i partii białych nie można obronić.
W tym wariancie jest dużo innych pięknych możliwości, ale analiza pokazuje, że białe nie przypadkiem odrzuciły zabranie wieży.
13. Hf4 Sf6
14. Sd2 0-0
15. 0-0 ...
Po 15. S:e4 Sh5 16. Hg5 Wf4! białe tracą figurę.
15. ... d5
16. Hg5 Sh5!
Już widać, że czarne zamierzają wykorzystać złe położenie nieprzyjacielskiego skoczka na h4. Białe zmuszone są zagrać g2-g3, stwarzając poważne słabości na f3 i h3, ponieważ skoczek nie ma pola do ucieczki.
17. H:d8 S:d8
18. g3 ...
Groziło g6-g5.
18. ... Gh3
19. Sg2 Se6

Nr 37

Teraz można ocenić rezultaty osiągnięte przez czarne. Grozi Sg5. Jeśli Wae1, to wieża f1 i skoczek g2 utracą manewrowość, jeśli Wfe1, to czarne zdwoją wieże na linii f i zdobędą pionka f2.
20. Gb3 c6
21 Gd1 Wae8
Czarne dochodzą do wniosku, że przeciwnik wcześniej czy później zagra f2-f4, żeby zdobyć pewną swobodę dla swoich figur. W tym przypadku czarny pionek "e" stanie się silnym swobodnym.
Należy zauważyć, że ze strategicznego punktu widzenia pionki białych położone są dobrze - prawie wszystkie stoją na czarnych polach i nie przeszkadzają ruchowi swojego białopolowego gońca. Jednak po wymianie w najbliższym posunięciu ta korzyść będzie stracona, gdyż czarny goniec stanie się gospodarzem osłabionych białych pól.
22. G:h5 gh5
23. f4 h4
Z podwójnym celem - osłabić położenie białych na skrzydle królewskim i poprawić swoją własną strukturę pionków.
24. Wfe1 hg3
25. hg3 G:g2
Wymuszone rozstanie z własnym gońcem - inaczej biały skoczek zająłby bardzo silną blokującą pozycję na e3.
26. K:g2 We7
27. Sf1 Weg7!
28. Kh1 h5
Z grożbą wygrania co najmniej pionka po h5-h4. Białe są bliskie przegranej, więc następujące genialne kontruderzenie - nie jest niczym więcej jak rozpaczliwą demonstrancją.
29. c4!? S:d4
30. Wed1 Sf3
31. cd5 ...

Nr 38

31. ...h4
Liczni komentatorzy sądzą, że winienem był zagrać 31. ...W:f4. Ale jest to błędna ocena. Oczywiste, że ruch 31. ...W:f4 jest wygodny i, najprawdopodobniej prowadzi do wygranej, ale wątpliwe czy jest on tak przekonywujący, jak spokojny ruch w tekście. Należy zauważyć, że początkujący szachiści często mają pokrętne wyobrażenie o ofiarach. Takie ruchy są wspaniałe, jeśli są najsilniejsze ze wszystkich możliwych, ale zupełnie nie są wspaniałe, jeśli jest sposób zagrać silniej. Mistrz, jeśli tylko jest prawdziwym artystą, szuka istoty, a nie fajerwerku, mającego za główny cel sprowadzić przeciwnika z dobrej drogi.
Rzeczywiście, grając 29. ...S:d4 zamierzałem kontynuować 31. ...W:f4!? Ale kiedy ta możliwość rzeczywiście się nadarzyła, analiza ukazała, że spokojniejsze 21. ...h4 szybciej prowadzi do celu. Rozpatrzmy wariant: 31. ...W:f4 32.dc W:g3 33. S:g3 Wh4+ 34. Kg2 Wh2+ 35. Kf1 e3 36. Wd8+ Kf7 37. Wd7+ Ke6 38. We7+! K:e7 39. Sf5+ Ke6 40. S:e3 bc 41. Sd1 Wc2 i, chociaż czarne winny wygrać, taki przebieg wydarzeń nie przemawia na korzyść tego wariantu w porównaniu z tym co było w partii.
32. d6 hg3
33. Kg2 Sh4+
34. Kg1 g2?
Gruby błąd. Łatwo wygrywało 34. ...Sf5.
35. Sh2 W:f4
36. Wd4! ...
Dobre zagranie! Jeśli 36. d7, to 36. ...Wf1+ 37. W:f1 (37. S:f1? Sf3+ i g1H+) 37. ...gfH+ 38. K:f1 W:d7, i czarne wygrywają.
Najbliższa część partii jest bardzo trudna dla czarnych, częściowo z powodu błędu na 34-tym posunięciu, częściowo z powodu przemyślnej gry Steinera.
36. ... Wd7
37. We1 Sf5
38. Wd:e4 W:e4
39. W:e4 W:d6
40. Sf3 Wg6
41. We5 Sd6
42. We2 Kf8
43. W:g2 Wf6
Czarne wciąż odczuwają skutki swego błędnego 34-go ruchu. Na szczęście, tę część partii grają z dużą starannością. Ich główne zadanie polega na tym, żeby przeprowadzić króla do centrum prędzej, niż białe zdążą odpowiedzieć tym samym. Z poprzednich lekcji czytelnik pamięta, że jest to bardzo ważne zadanie.
44. Se5 Ke7
45. Wf2 We6
46. Sd3 We3
47. Sf4 Sc4
48. b3 Se5
49. Sg2 ...
Więcej szans na remis dawało 49. We2 Wg3+ 50. Kf2.
49. ... Wc3
50. We2 Kd6
51. Kf1 Wc1+
52. Kf2 ...
Biały król wyrusza do centrum zbyt późno. czarne już są gotowe do decydującego natarcia na pionki przeciwnika.
52. ... Sd3+
53. Ke3 Sb4
54. a3 Wc3+!
55. Kd4 Wc2
Decydujące posunięcie.
56. We1 c5+
57. Ke4 W:g2
58. ab4 Wg4+
I po kilku posunięciach białe poddały się. Bardzo trudna partia, tak interesująca, co pouczająca.