Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 13

Gambit hetmański, wariant Uhlmanna [D 30]

9 partia meczu o MŚ, Merano, 24 X 1981 r.

Białe: W. Korcznoj - Czarne: A. Karpow

1.c4 e6 2.Sc3 d5 3.d4 Ge7 4.Sf3 Sf6 5.Gg5 h6 6.Gh4 O-O 7.Wc1 dxc4 8.e3 c5 9.Gxc4 cxd4 10.exd4 Sc6 11.O-O Sh5

Tutaj Korcznoj miał do wyboru albo wymienić czarnopolowe gońce, albo oddać gońca za skoczka na polu g3. Trzeba przyznać, że swoim ostatnim posunięciem - Sh5 - Karpow mógł zaskoczyć Korcznoja.

12.Gxe7 Sxe7 13.Gb3 ...

Teraz Korcznoj mógł pozbyć się "izolaka" grając 13. d5. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z czynników psychologicznych. Inaczej gra się w turnieju, gdzie walczy się z różnymi przeciwnikami, a inaczej w meczu, gdzie walczy się z jednym przeciwnikiem. Na ogół w meczu grający białymi próbuje wygrywać, a czarnymi remisować. Inne możliwe rozstrzygnięcia nie przeczą regule.

13. ... Sf6

Teraz w końcówce - albo jeśli inicjatywa przejdzie na stronę czarnych - białe będą musiały się liczyć z kłopotami.

14.Se5 Gd7 15.He2 ...

Jeszcze teraz można było grać 15. d5.

15. ... Wc8 16.Se4 ...

Dopuszcza wymianę figur korzystną dla czarnych.

16. ... Sxe4 17.Hxe4 Gc6 18.Sxc6 Wxc6

Teraz białe są w gorszej pozycji ze względu na "izolaka". Dalszą część partii Karpow rozgrywa z wielką siłą i dokładnością.

19.Wc3 Hd6 20.g3 Wd8 21.Wd1 Wb6 22.He1 Hd7 23.Wcd3 Wd6 24.He4 Hc6 25.Hf4 Sd5 26.Hd2 Hb6 27.Gxd5 ...

Tylko ułatwia czarnym realizację przewagi pozycyjnej.

27. ... Wxd5 28.Wb3 Hc6 29.Hc3 Hd7 30.f4 ...

Białe osłabiają pozycję własnego króla. Ale jak się bronić przed posunięciem czarnych e5?

30. ... b6 31.Wb4 b5 32.a4 bxa4 33.Ha3 a5 34.Wxa4 Hb5 35.Wd2 e5 36.fxe5 Wxe5 37.Ha1 He8 38.dxe5 Wxd2 39.Wxa5 Hc6 40.Wa8+ Kh7 41.Hb1+ g6 42.Hf1 Hc5+ 43.Kh1 Hd5+

Białe poddały się.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 12

Gambit hetmański [D 37]

Montreal, 1979 r.

Białe: A. Karpow - Czarne: B. Spasski

1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sf3 d5 4.Sc3 Ge7 5.Gf4 O-O 6.e3 c5 7.dxc5 Sc6 8.Hc2 Ha5 9.a3 Gxc5 10.Wd1 Ge7 11.Sd2 Gd7 12.Ge2 Wfc8 13.O-O Hd8 14.cxd5 exd5

Komentatorzy tej partii bardzo sceptycznie podeszli już do 12-go posunięcia czarnych Wf1-c8, natomiast 13. ...Hd8 uznali za błąd. Należało grać 13. ...dc.

W pozycji na diagramie siły białych wyprzedziły czarne dość znacznie w rozwoju, a izolowany pion będzie stanowił przedmiot troski czarnych. Tego rodzaju pozycje Karpow rozgrywa z matematyczną dokładnością, obalając strategiczne założenia Spasskiego.

15.Sf3 h6 16.Se5 Ge6 17.Sxc6! Wxc6

Nie można 17. ...bc, gdyż 18. Ga6 i czarne tracą jakość.

18.Gf3 Hb6 19.Ge5 Se4 20.He2 Sxc3 21.Gxc3 Wd8

Nie przechodzi 21. ...Gxa3, z powodu 22. Gxg7.

22.Wd3 Wcd6 23.Wfd1 W6d7 24.W1d2 Hb5 25.Hd1 b6 26.g3! ...

Dalekosiężny plan "osaczenia" piona d5.

26. ... Gf8 27.Gg2 Ge7 28.Hh5 a6 29.h3 Hc6 30.Kh2 Hb5 31.f4 f6 32.Hd1 Hc6 33.g4 g5 34.Kh1 a5 35.f5 Gf7 36.e4! ...

"I oto izolowany pion jest skazany na zagładę."

Pozycja czarnych jest już beznadziejna.

36. ... Kg7 37.exd5 Hc7 38.We2 b5 39.Wxe7 Wxe7 40.d6 Hc4 41.b3!!...

Czarne poddały się.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 11

Gambit hetmański [D 37]

8 partia meczu o MŚ, 2/3 V 1969 r.

Białe: T. Petrosjan - B. Spasski

1.c4 e6

2.d4 d5

3.Sc3 Ge7

4.Sf3 Sf6

5.Gf4 ...

Posunięcie często stosowane przez Petrosjana. Jest mniej zbadane niż 5. Gg5.

5. ... c5

6.dxc5 Sa6

Spasski dobrze znał wariant z rozwinięciem skoczka na pole c6. Na XVII Olimpiadzie (Hawana, 1966 r.) sam tak grał przeciw Portischowi. Partia ta przebiegała bardzo ciekawie: 6. ...0-0 7. e3 Gxc5 8. Hc2 Sc6 9. a3 Ha5 10. Wd1 Ge7 11. Sd2 e5 12. Gg5 d4 13. Sb3 Hd8 14. Ge2 Sg4 15. Gxe7 Hxe7 16. ed Hh4 17. g3 Hh3 18. d5 Sd4 19. Sxd4 ed 20. Wxd4 We8 21. We4 Gd7 22. Gf1 Hh5 23. Ge2 Hh3 24. Gf1 Hh5 i remis przez powtórzenie posunięć.

7.e3 Sxc5

8.cxd5 exd5

9.Ge2 O-O

10.O-O Ge6

11.Ge5 ...

Plan białych zakłada stworzenie nacisku na piona d5 przez opuszczenie pola d1 przez hetmana i wprowadzenie na to pole wieży. Pierwszym ogniwem tego planu jest posunięcie 11. Ge5. Jednak następne posunięcie białych wskazuje, że nie posiadają one wyraźnego planu gry, dlatego starają się wzmocnić pozycję pożytecznymi posunięciami.

11. ... Wc8

12.Wc1 a6

13.h3 ...

To posunięcie wynikające z ogólnych przesłanek strategicznych jest w tym miejscu niewczesne. Zasługiwało na uwagę 13. Wc2 Sce4 14. Ha1 kładąc nacisk na linię "d" i wielką przekątną.

13. ... b5

Gra czarnych wykazuje bardziej konkretny charakter. Ich natarcia na skrzydle hetmańskim nie wolno nie doceniać. Pomimo tego białe posunięciem 14. Sd4 osiągały lepszą grę, co jest normalne w wielu wariantach gambitu hetmańskiego z izolowanym pionem na d5.

14.Gd3? ...

Przeoczenie, jakie łatwo można zrozumieć z psychologicznego punktu widzenia.

Punkt d4, silniejszy w pozycji białych, broniony trzy razy, wydawałoby się należy do białych na wieczność. W takich przypadkach uwaga często słabnie. Po 14. a3 lub 14. Sd4 białe miałyby lepsze perspektywy, ich przewaga pozycyjna mogła stać się decydującą, jeśliby w dalszej grze udało się im znaleźć drogę do upraszczających wymian.

14. ... d4!

15.Gxd4 Sxd3

16.Hxd3 Gc4

17.Hb1 Gxf1

Role zmieniły się: czarne zdobywszy przewagę materialną będą dążyć do uproszczeń, a białe będą starały się grę komplikować.

18.Wxf1 Sd5 19.Se2 Gf6 20.Wd1 Hc7 21.Gxf6 Sxf6 22.Sfd4 He5 23.Hd3 Wfd8 24.a4 bxa4 25.Wa1 Se4 26.Hxa6 Wa8 27.Hd3 We8 28.Sf4 g6 29.Ha3 Hf6 30.Sd3 Wec8 31.Wd1 Wc4 32.b4 Wac8 33.b5 Wc3 34.Ha1 Wxd3 35.Wxd3 Hxf2+ 36.Kh2 Hg3+ 37.Kg1 Hf2+ 38.Kh2 Hg3+ 39.Kg1 Sf2 40.Sc6 Sxh3+ 41.Kh1 Sf2+ 42.Kg1 Sxd3 43.Se7+ Kf8 44.Sxc8 Hxe3+

Białe poddały się.

Po 45. Kh1 czarne wygrywają hetmana (45. ...Sf2+ 46. Kh2 Sg4+ 47. Kh1 Hh6+), a po 45. Kh2 decyduje wymiana hetmanów (45. ...He5+) i pionek a4 nie ma przeszkód do awansu na hetmana.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 10

Gambit hetmański [D 28]

Zurich, 1953 r.

Turniej Pretendentów

Białe: I. Bolesławski - Czarne: A. Kotow

1.d4 d5

2.c4 dxc4

3.Sf3 Sf6

4.e3 e6

5.Gxc4 c5

6.O-O a6

7.He2 cxd4

Tutaj zazwyczaj gra się b7-b5, jednak Kotow świadomie opóźnia to posunięcie, zamierzając wykonać je po Sb1-c3. Wtedy na podrywające a2-a4 czarne z tempem zagrałyby b5-b4. Wymieniając w centrum czarne chcą swobodnie rozwinąć swoje figury, a potem usadowić się na punkcie d5. Jednak tym samym zwalniają białe od ich głównej troski w gambicie hetmańskim - kłopotu z rozwinięciem gońca c1, a oprócz tego otwierają linię "e".

Bolesławski kieruje działanie większości swoich figur ku centrum, zawiązując tym interesujące komplikacje, w jakich pion d4 będzie grał rolę taranu.

8.exd4 Ge7

9.Sc3 b5

10.Gb3 Gb7

11.Gg5 O-O

12.Wfe1 ...

Posunięcie charakterystyczne dla tego debiutu [Przyjęty gambit hetmański, obrona klasyczna, wariant Alechina]. Białe atakują nie tylko piona e6, a za nim gońca e7. W przypadku 12. ...Sbd7 13. Wad1 Sb6 jest możliwe 14. Gxe6 fe 15. Hxe6+ Wf7 16. Se5. Dlatego Kotow stara się możliwie szybko zlikwidować groźbę Gxe6, wymieniając, albo przeganiając gońca z pola b3.

12. ... Sc6

13.Wad1 Sa5

Wszyscy komentatorzy tej partii zgodzili się z tym, że posunięcie Sc6-a5 jest błędne, gdyż pozwala białym pięknym przełomem stworzyć ożywioną grę, jaka po 30-tu posunięciach dała im zwycięstwo. Stahlberg i - w pierwszych swoich komentarzach - Euwe uważali, że nieodzownie trzeba było odpowiedzieć 13. ...Sb4. Jednak radziecki mistrz Rauzer później udowodnił, że kontynuacja 13. ...Sb4 14. d5 Sbxd5 15. Sxd5 Gxd5 16. Gxd5 Sxd5 17. Gxe7 Hxe7 18. Wxd5 prowadzi do przewagi białych.

Dlatego Najdorf rekomenduje 13. ...Sd5 14. Sxd5 Gxg7 15. Sc3 Sb4. W ślad za nim poszedł Euwe: zgodził się z tym.

Nam chce się jednak popatrzeć trochę uważniej tak na tę partię, jak i na pojęcie "szachowy błąd". Przede wszystkim błędność posunięcia Sa5 wyjaśniła się w rezultacie dalszej rozważnej i daleko nie do przewidzenia gry białych. Ich przewaga doprowadziła do tego, że w końcówce posiadały silnego gońca przeciw słabemu skoczkowi czarnych - to nie taka prosta przewaga i nie tak częsta.

Poza tym nie wiadomo, jakby przebiegała walka po 13. ...Sd5. Białe miały możliwość prowadzenia ataku dalej 14. Sxd5 Gxg5 15. Sb6:

- jeżeli czarne nie pobiją skoczka, a zagrają Wb8, to stracą jakość po Sxg5 i Sd7;

- w przypadku 15. ...Wa7 bardzo silne jest 16. d5;

- biorąc skoczka na b6, czarne po 16. Sxg5 wpadają w bardzo nieprzyjemną sytuację. Przegrywa 16. ...h6 z powodu ofiary skoczka na f7 z następnym Hxe6. Nie wiadomo jak bronić się przed groźbą d4-d5, gdyż 16. ...Sxd4 nie przechodzi z powodu 17. Hd3 Sf5 18. Sxe6 fe (18. ...Hc6 19. Sf4) 19. Gxe6+ Kh8 20. Gxf5 itd.

Jeśli partia rzeczywiście poszłaby po tej drodze, to posunięcie 13. ...Sd5 uważano by za błąd i zarekomendowano by 13. ...Sa5, gdzie nie widać specjalnego niebezpieczeństwa.

Przyczyną kłopotów czarnych jest jak widać coś innego. Białe figury wyprzedziły czarne w rozwoju o trzy tempa - i to jak ważne tempa! - dwie wieże na centralnych liniach i goniec na głównej przekątnej. Jeśli jest logika w szachach, to trzeba uwzględnić te trzy rozwijające posunięcia w ogólnym rachunku.

W tej sytuacji zadaniem arcymistrza Bolesławskiego było wykazanie przewagi białych, co przeprowadził skomplikowaną kombinacyjną drogą. Połączenie logiki z talentem kombinacyjnym jest charakterystyczne dla twórczości Izaaka Bolesławskiego.

14.d5 Sxb3

Łatwo można przekonać się, że wzięcie piona d5 gońcem, skoczkiem czy pionem prowadzi do straty figury.

15.dxe6 ...

Jeżeli goniec pobije skoczka f3, to nastąpi 16. ef+ Kh8 17. Wxd8 Gxe2 18. Wxa8 Wxa8 19. Wxe2 i dwie czarne figury znajdują się pod uderzeniem - jedna z nich musi zginąć - więc białe pozostaną z dwoma pionami więcej. Jeśli białym byłoby tego mało, to mogą grać 16. Hxf3 Sd4 17. He3.

15. ... Hb6

16.axb3 fxe6

17.Sd4! ...

Białym nie tyle potrzebny jest pion e6, co pole e6.

17. ... Gd6

18.Hxe6+ Kh8

19.Sf3 Wad8

20.Gf4! ...

Trzeba oddać cześć przenikliwości białych, które ze wszystkich możliwości wybrały właśnie tę.

Czarne miały nadzieję, że będą posiadały parę gońców, co przy dobrym rozwoju i odkrytej pozycji w pełni kompensowałoby stratę piona. Okazuje się, że jednak nie są w posiadaniu pary gońców, a pozostał słaby skoczek niczego nie kompensujący. Ale to trzeba było przewidzieć.

20. ... Gxf3

21.Wxd6 Wxd6

22.Hxd6 Hxd6

23.Gxd6 We8

24.Wxe8+ Sxe8

25.Ge5! ...

Teraz Bolesławski, który zwycięsko przeszedł dwa stadia partii, pokazuje swój artyzm w końcówce. Białe rozpoczynają ją typowym technicznym przykładem walki gońca przeciwko skoczkowi: goniec powinien stać o dwa pola od skoczka na polu przeciwnego koloru.

Jak widać skoczek nie może wykonać ani jednego dobrego posunięcia. Jeśli stanie na polu f6 to zostanie wymieniony na gońca, powstanie końcówka dobry skoczek i pion więcej przeciw złemu gońcowi: jest ona lekko wygrana dla białych. Następnie Bolesławski unieruchamia czarne piony a6 i b5, podciąga króla do centrum i po niewielu przygotowujących posunięciach zdobywa skoczkiem piona a6.

25. ... Gc6 26.b4 h5 27.f3 Kh7 28.Se2 g5 29.Kf2 h4 30.g3 hxg3+ 31.hxg3 Kg6 32.g4 Gb7 33.Ke3 Gc6 34.Sc3 Gb7 35.Se4 Gd5 36.Sc5 Kf7 37.Sxa6 Ke6 38.Gc3 Ga8 39.Sc5+ Kf7 40.Se4 Kg6 41.Ge5 Gd5 42.Sd2 Kf7

Czarne poddały się.

Białe kontynuowałyby 43. Kd4 Ke6 44. Se4.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 9

Gambit hetmański [D41]

Leningrad, 1971 r.

XXXIX Mistrzostwa ZSRR

Białe: W. Smysłow - Czarne: A. Karpow

1.c4 c5

2.Sf3 Sf6

3.Sc3 d5

4.cxd5 Sxd5

5.e3 e6

Zasługiwało na uwagę 5. ...g6, przechodząc do obrony Grunfelda.

6.d4 cxd4

7.exd4 Ge7

8.Gd3 O-O

9.O-O Sc6

10.We1 ...

Z przestawieniem posunięć powstała dobrze znana teoretyczna pozycja [obrona Tarrascha, wariant Pillsbury'ego - LeM]. Białe powinny dążyć do ataku na skrzydle królewskim, jednak pozycja czarnych jest bardzo mocna i nie można nie doceniać możliwości obrony.

10. ... Sf6

Na 10. ...Gf6 dobre jest jak wiadomo 11. Ge4.

11.a3 b6

12.Gc2 Gb7

13.Hd3 ...

Bateria białych figur wzięła "na muszkę" królewskie skrzydło, więc czarne profilaktycznie powinny zagrać 13. ...g6.

13. ... Wc8

14.Gg5 ...

Energiczniejsze jest 14. d5! z możliwymi wariantami:

- 14. ...ed 15. Gg5 g6 16. Wxe7 Hxe7 17. Sxd5 i białe wygrywają hetmana za wieżę i skoczka;

- 14. ...Sa5 15. Gg5 Wxc3 (15. ...g6? 16. d5!) 16. bc Hxd5 i białe zdobyły jakość za piona.

Dalsza gra jest jednak jeszcze bardzo złożona.

14. ...g6

15.Wad1 Sd5

16.Gh6 We8

Teraz białych nie powstrzymuje nawet możliwość utraty piona.

17.Ga4! ...

W wariancie 17. ...Sxc3 18. bc Gxa3 19. c4 białe stwarzają groźbę d5.

17. ... a6

18.Sxd5 Hxd5

Oczywiście 18. ...ed nie mogło się czarnym podobać ze względów pozycyjnych. Jednak centralny pion białych wkrótce stanie się niebezpieczny.

19.He3! Gf6

Gorsze byłoby 19. ... Hh5 20. d5 Gc5 (20. ...ed 21. Hxb6) 21. Hf4 ed 22. Wxe8+ Wxe8 23. g4 Hh3 24. Sg5 i nie można:

- 24. ...Hxh6, ponieważ nastąpi 25. Hxf7+ Kh8 26. Hxe8+ Kg7 27. Se6+ Kf6 28. g5+;

- 24. ...Gxf2+, gdyż jest 25. Kxf2 Hh4+ 26. Kf1 i białe wygrywają;

- 24. ...g5, gdyż po 25. Sxg5 Hg6 26. Gc2 nie widać obrony.

20.Gb3 Hh5

21.d5! Sd8

22.d6 ...

Pion gwałtownie ruszył do przodu.

Teraz na 22. ...Gxf3 nastąpi 23. d7!

22. ... Wc5

23.d7 We7

Jedyną możliwością utrudniającą zadanie białych było 23. ...Wf8.

24.Hf4 ...

Napadnięty jest goniec f6, jeżeli teraz 24. ...Wf5, to 25. Hb8.

24. ... Gg7

25.Hb8 Hxh6

26.Hxd8+ Gf8

27.We3 ...

Czarne nie są w stanie zatrzymać piona d7 i dlatego pożyteczne jest nie pozwolić na zdublowanie pionów poprzez wymianę na f3.

27. ... Gc6

28.Hxf8+ Hxf8

29.d8H

Czarne poddały się.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 8

 Gambit hetmański [D 34]

 Moskwa 21/22 IV 1969 r.

 Czwarta partia meczu

Białe: T. Petrosjan - Czarne: B. Spasski

1.c4 e6

2.d4 d5

3.Sc3 c5

4.cxd5 exd5

5.Sf3 Sc6

6.g3 Sf6

7.Gg2 Ge7

8.O-O O-O

9.Gg5 cxd4

10.Sxd4 h6

11.Ge3 Gg4

Petrosjan sceptycznie odniósł się do posunięcia 11. ...Gg4 i był zdziwiony, że Spasski po raz drugi zagrał w ten sposób (po raz pierwszy w 2-ej partii meczu).

12.Sb3 Ge6

13.Wc1 We8

14.We1 ...

W drugiej partii meczu Petrosjan grał 14. Sb5. Posunięciem 14. We1 białe bronią piona e2 i zapobiegają manewrowi Hd7 i Gh3, z pomocą jakiego czarne chciały wymienić białopolowe gońce.

14.Hd7 ...

15.Gc5! ...

Chroni od wymiany białopolowych gońców, co jest wygodne dla białych z pozycyjnych względów.

15. ... Wac8

Czarne mogły zapobiec wymianie gońców przez 15. ...Gd8, ale to posunięcie rozdzieliłoby wieże, a dla Spasskiego harmonijne współdziałanie jest pierwszym przykazaniem w grze szachowej.

16.Gxe7 Hxe7

17.e3 Wed8

18.He2 ...

Białe zdają sobie sprawę, że pion d5 - jedyna słabość czarnych - będzie bezpieczny, dopóki nie postawią wieży na d1.

18. ... Gg4!

Czarne nie miały interesu w oswobadzaniu się od izolowanego piona przez 18. ...d4. Uproszczenia po 19. Sxd4 Sxd4 20. ed Wxd4 21. Sb5 Wxc1 22. Sxd4 są wygodne dla białych. Nie dlatego gramy obronę Tarrascha, aby myśleć o słabości izolowanego piona. Celowa gra czarnych powinna w pierwszym rzędzie wykorzystać siłę tego piona.

19.f3 ...

Kontrowersyjne posunięcie. Białe przeganiają "bezczelnego" gońca i dobrze bronią punkty e4 i g4. Piona e3 jest lekko bronić, a gońca g2 nie jest trudno zaktywizować. Jednak posunięcie 19. f3 nadaje tej partii taką ostrość, jakiej mistrz świata starał się unikać.

19. ... Gf5

20.Wcd1 Se5

21.Sd4 Gg6

Czarne nie chcą zamieniać swego białopolowego gońca w "silnego piona" na e6.

22.Gh3 Wc4!?

Tym posunięciem czarne zaostrzają grę, ryzykując znalezieniem się w trudnym położeniu, gdyż obecnie "wiszące" położenie wieży może być tematem do różnych kombinacji.

23.g4!? ...

Posunięcie to stwarzające groźby 24. f4 i 25. Sxd5 zmusza czarną wieżę do dalszych manewrów. Nic nie dawało białym 23. f4 Gh5 24. Hf1... - teraz czarne za pomocą 24. ...Sc6! 25. g4 Sxg4 26. Sxd5 Wxd5 27. Hxc4 Hh4! 28. Gxg4 (28. Hf1 Sxe3 29. Wxe3 Gxd1 jest korzystne dla czarnych) 28. ...Hxg4+ 29. Kh1 Wxd4 mogły sobie zabezpieczyć remis wiecznym szachem.

23. ... Wb4

24.b3 Sc6

25.Hd2 Wb6

26.Sce2? ...

Należało grać konsekwentnie 26. Sa4 realizując do końca plan prześladowania czarnej wieży. Wtedy czarne nie mogłyby grać 26. ...Sxd4 27. ed We6, gdyż po 28. g5 traciłyby jakość. Co mogły zatem grać czarne po 26. Sa4? Tylko 26. ...Wa6, ale i wtedy białe miałyby przyjemną możliwość zagrania 27. Gf1 Sxd4 28. ed (słabsze jest 28. Hxd4 z powodu 28. ...We6 29. Hxa7 h5! i czarne kosztem piona otrzymałyby silną kontrgrę) 28. ...We6 29. Sc5 Wxe1 30. Wxe1 Hc7 31. We5 z pozycyjnym naciskiem. Teraz po 26. Se2 czarne mają gorsze chwile za sobą.

26. ... Gh7

Chytre posunięcie! Czarne usunęły gońca na h7, a na 27. Sf4 "stwarzają wrażenie", że chcą energicznie go usunąć z tej pozycji przez 27. ...g5.

27.Gg2 ...

W tym momencie nastąpił poważny przełom w walce. Inicjatywa białych na skrzydle królewskim z pewnością zanikła, pozostały tylko słabości i słaby goniec. Te okoliczności na pewno miały określony psychologiczny wpływ na dalszą grę Petrosjana, chociaż szanse są obecnie równe (I. Bondarewski). Białe powinny jednak grać 27. Sf4 gdyż kontynuacja 27. ...g5 28. Sfe2 h5 29. gh Sxh5 30. Sf5 była raczej im wygodna (I. Bolesławski).

27. ... We8

28.Sg3 ...

To nie jest najlepsze posunięcie. Jasne, że czarne nie dopuszczą, żeby skoczek utwierdził się na f5, a po wymianie na d4 skoczek g3 jest pasywny. Trzeba było grać 28. Sf4 i białe stałyby jeszcze bardzo aktywnie (Bolesławski).

28. ... Sxd4

29.exd4 ...

Lepsze było 29. Hxd4, jednak Petrosjan odczuwał już brak czasu na obmyślanie. Dąży on do dalszych wymian (Bolesławski).

29. ... We6

30.Wxe6 Hxe6

31.Wc1 ...

Dokładniejsze było 31. ...Kf2.

31. ... Gg6

Czarne oswobadzają pole h7 dla skoczka, w celu zrealizowania małego planu wzmocnienia pozycji: Sh7, Hf6 i dalej skoczek przez g5 (albo f8) na e6 (Bondarewski).

32.Gf1? ...

To jest prosty błąd. Nie pora aktywizować gońca (Bolesławski). Konieczne było 32. Kf2.

32. ... Sh7!

33.Hf4 Sf8

Po tym posunięciu białe mogły wymienić hetmany, co chroniło je od porażki (Bolesławski). Energiczniejsze było 33. ...Hb6 34. Wc5 Sg5. Groźba 35. ...Se6 zmusza białe do wzięcia piona (35. Wxd5), ale teraz nastąpi 35. ...Hc6 36. Hd6 Hc3 i białe nie mogą odparować licznych gróźb. Niedoczas jednak robi swoje.

34.Wc5 ...

Lepsze było 34. He5! np.: 34. ...Hxe5 35. de Wxe5 36. f4. Po 34. He5 Hxe5 35. de najlepsze dla czarnych było 35. ...Se6 36. Kf2 d4 (albo 36. ...Wd8). I po 37. Sf5 czarne nie miały dużych szans na zwycięstwo, po warunkiem iż białe zmieszczą się w limicie czasu.

34. ... Gb1!

35.a4 Sg6

36.Hd2 Hf6

37.Kf2 ...

Pozycja była jeszcze obronna, pomimo dopuszczonych przez białe licznych niedokładności. Należało grać 37. Wc1, chociaż po 37. ...Sh4 38. Gg2 (jeżeli 38. Ge2, to 38. ...Hxf3) 38. ...Gg6 39. Kf2 Kh7 i przewaga pozycyjna jest po stronie czarnych (Bondarewski).

37. ...Sf4

38.a5 ...

Posunięcie typu "aby tylko nie spadła chorągiewka w zegarze". Teraz rozwiązanie następuje szybko.

38. ... Gd3!

39.Sf5 Hg5!

40.Se3 Hh4+

41.Kg1 Gxf1

Zapisane posunięcie.

Białe poddały się. Na 42. Sxf1 nastąpi 42. ...Wa2.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 7

Gambit hetmański [D 60]

Nottingham, 1936 r.

Białe: M. Botwinnik - Czarne: M. Vidmar

1. c4 e6

2. Sf3 d5

3. d4 Sf6

4. Gg5 Ge7

5. Sc3 O-O

6. e3 Sbd7

7. Gd3 c5!

Czarne chcą wymusić grę z izolowanym pionkiem d4.

8. O-O ...

Białe zmuszone są zgodzić się na izolowanego piona d4, gdyż w przypadku 8. cd Sxd5 następne konieczne wymiany, ułatwią czarnym obronę.

8. ... cxd4

9. exd4 ...

Oczywiście, nie 9. Sxd4 Se5 z następnym 10. ...Sxd3. Teraz u białych powstał izolowany pion na d4. Jednak w grze środkowej pion ten ścieśnia grę czarnych; szybciej wykorzystać słabość tego piona czarne mogą w końcówce, do tego jednak nie dojdzie.

9. ... dxc4

10. Gxc4 Sb6

Ten manewr nie jest całkowicie poprawny. Lepsze było 10. ...a6! i w przypadku 11. a4 - 11. ...Sb6: hetmańskie skrzydło białych byłoby przy tym osłabione.

11. Gb3 Gd7

12. Hd3! Sbd5

Czarne boją się przywidzeń. Obawiały się one, że na 12. ...Sfd5 nastąpi 13. Gc2. Tylko wtedy, czarne mogły grać 13. ...g6 i w następstwie podwójnej groźby 14. ...Sb4 i 14. ...Gxg5 białe nic nie osiągały. W przypadku 12. ...Gxg5 13. Ge3 Sxc3 14. bc Ga4 albo 12. ...Sfd5 13. Se4 Ga4 czarne mogły forsować wygodne dla siebie uproszczenia.

13. Se5 Gc6

14. Wad1 ...

Położenie czarnych już nie jest lekkie. Na 14. ...Sh5 nastąpi 15. Sxc6 bc 16. Gc1 z doskonałą grą. Oczywiście najlepsze z wszystkiego było 14. ...Ha5 i potem 15. ...Sxc3 16. bc Ga4. Prawda, i przy 14. ...Ha5 15. Gc1 Sxc3 16. Sxc6 bc 17. bc partia białych jest zdecydowanie lepsza. Następujący manewr czarnych jest związany ze stratą tempa, i białe jeszcze bardziej wzmacniają swoją pozycję.

14. .... Sb4

15. Hh3 Gd5

16. Sxd5 Sbxd5

Konieczne było 16. ...Sfxd5, np.: 17. f4 f5! i atak białych jest odbity. Albo 17. Gc1 Wc8 i czarnym jest "lżej oddychać". Oczywiście czarne nie przeczuwały, jak bardzo niebezpieczne jest ich położenie.

17. f4 ...

Z nieodpartą groźbą f5. Na 17. ...g6 nastąpi proste 18. Gh6 We8 19. Ga4 z wygraniem jakości. Zamysł manewru białych charakteryzuje się tym, że na jedyne posunięcie 17. ...Se4 (z zamiarem 18. ...Gxg5 albo 18. ...f5) nastąpi efektowne 18. Sxf7!! Wxf7 19. Hxe6 albo 18. Sxf7 Kxf7 19. Wde1!!. Białe w obu przypadkach odbierają figurę, zachowując ogromną pozycyjną przewagę.

17. ... Wc8

18. f5 exf5

Trochę lepsze byłoby 18. ...Hd6 19. fe fe (19. ...Hxe6 20. Hf3) 20. Wfe1 i czarnym trudno obronić piona e6.

19. Wxf5 Hd6?

To posunięcie przegrywa forsownie. Jednak i przy lepszym posunięciu 19. ...Wc7 20. Wdf1 przewaga białych jest oczywista. Piękne warianty ukazał mistrz W. Panow:

1) 19. ...Wc7 20. Wdf1 a6 21. Sxf7 Wxf7 22. Gxd5 Sxd5 23. Wxf7 Gxg5 24. He6!

2) 19. ...Wc7 20. Wdf1 Sb6 21. Hh4 (grozi ofiara obu wież na f6) 21. ...Sbd5 22. Sxf7 Wxf7 23. Gxd5 Sxd5 24. Wxf7 Gxg5 25. Hxg5!!

Ofiara skoczka w tych wariantach ma decydującą rolę.

20. Sxf7! Wxf7

Jeśli 20. ...Sxf7, to 21. Gxd5+.

21. Gxf6 Gxf6

Albo 21. ...Sxf6 22. Wxf6 Gxf6 23. Hxc8+.

22. Wxd5 Hc6

Ostatnia pułapka: na 23. Wc5 nastąpi 23. ...Gxd4+.

23. Wd6 He8

24. Wd7

Czarne poddały się.

Partia dostała nagrodę za piękność.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 6

   Steinitz, Rubinstein, Capablanka starali się swoim przeciwnikom stworzyć izolowanego piona w centrum, aby w dalszej grze przy pomocy odpowiednich manewrów wyzyskać jego słabość. Ale czy tylko słabość jest cechą charakterystyczną izolowanego piona? 

   Już w latach 20-tych Michaił Botwinnik przeanalizował partie wcześniej żyjących wielkich mistrzów, zwłaszcza Tarrascha, Laskera i doszedł do wniosku, że izolowany pion stwarza bogate możliwości przejawienia niebezpiecznej inicjatywy. Podamy teraz szczegóły partii ilustrujących te możliwości.

Gambit hetmański [D 60]

VIII Mistrzostwa Leningradu 1930/31

Białe: M. Botwinnik - Czarne: A. Batujew

1.d4 d5

2.c4 e6

3.Sc3 Sf6

4.Gg5 Ge7

5.e3 O-O

6.Sf3 Sbd7

7.Gd3 dxc4

8.Gxc4 c5

9.O-O cxd4

10.exd4 ...

   Po 10. Sxd4 powstawała symetryczna struktura pionkowa i czarnym łatwiej byłoby wyrównać partię.

10. ... Sb6

11.Gb3 Sbd5

   Czarne planują rozwinąć gońca z c8 na b7. Możliwe było natychmiastowe 11. ...Gd7. Najbliższym swoim posunięciem białe czasowo przeszkadzają posunięciu 12. ...b6.

12.Se5 Sd7

   I teraz możliwe było 12. ...Gd7. Czarne jednak zmierzają do wymiany gońca g5, co prowadzi do dalszego osłabienia piona d4. Od wymiany czarnopolowego gońca trudno było białym jednak odstępować, gdyż prowadziłoby to do utraty tempa.

13.Gxe7 Sxe7

14.He2 ...

   Silne było także 14. Se4, wykorzystując osłabienie czarnych pól przeciwnika.

14. ... Sf6

15.Wfd1 b6

16.Wac1 Gb7

17.f3! ...

   Czarne powinny przeprowadzić skoczka e7 poprzez pole d5 na f4 z naciskiem na piona g2. Białe zawczasu zapobiegają temu, jednocześnie tworząc punkt oporu dla skoczka w centrum. Spotykana w podobnych pozycjach ofiara 17. Sxf7 Wxf7 18. Hxe6 w tym przypadku (po 18. Sed5) okazuje się niepoprawną. Teraz czarne powinny zagrać 17. ...Sed5 osiągając równą grę po 18. Se4 Wc8 19. Wxc8 Gxc8 20. Gc2. Zamiast tego czarne popełniły decydujący błąd.

17. ... Wc8?

18.Sxf7! Wxf7

19.Hxe6 Hf8

   Wymuszone, gdyż nie przechodzi 19. ...Sed5 wobec 20. Sxd5 Sxd5 21. Gxd5 Gxd5 22. Wxc8 i białe wygrywają.

20.Se4 Wxc1

21.Wxc1 Sfd5

   Groziło 22. Hxf7+ Hxf7 23. Gxf7+ Kxf7 24. Sd6+.

22.Sd6 Ga8

23.We1! ...

   Można było poddać się. Czarne nie mają żadnej obrony przeciw 24. Sxf7 i następnym wzięciem na e7.

23. ... g6

24.Sxf7 Hxf7

25.Hxe7

Czarne poddały się.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 5

 Nieprzyjęty gambit hetmański [D 63]

 Berlin, 1913 r.

Białe: J.-R. Capablanka - Czarne: R. Teichmann

1.d4 d5

2.Sf3 Sf6

3.c4 e6

4.Gg5 Ge7

5.Sc3 Sbd7

6.e3 O-O

7.Wc1 b6

8.cxd5 exd5

9.Gb5 Gb7

10.O-O a6

11.Ga4 Wc8

12.He2 c5

13.dxc5 Sxc5

14.Wfd1 Sxa4

15.Sxa4 b5

16.Wxc8 Hxc8

17.Sc3 Hc4

18.Sd4 Hxe2

19.Scxe2! Wc8

Capablanka pouczająco realizuje tę pozycję. Jest jasne, że broniący się nie ma żadnej możliwości obrony.

20.Sf5! Kf8

Po 20. ...Gd8 21. Sd6 Wc7 22. Sxb7 Wxb7 23. Gxf6 Gxf6 24. Wxd5 Wc7 25. Wd2 białe miałyby piona więcej.

21.Sxe7 Kxe7

22.Sd4 g6

23.f3! ...

Czarne nie mają dobrych ruchów, białe grożą marszem swojego króla przez f2-g3-f4 na e5.

23. ... h6

24.Gxh6 Sd7

25.h4 Sc5

26.Gf4 Se6

Czarne szukają ratunku poprzez wymianę skoczków licząc, że różnobarwne gońce stwarzają dobre szanse na remis.

27.Sxe6 Kxe6

28.Wd2 Wh8

29.Wc2! Wc8

30.Wxc8 Gxc8

31.Kf2 ...

31. ... d4

32.exd4 Kd5

33.Ke3 Ge6

34.Kd3 Kc6

35.a3 Gc4+

36.Ke3 Ge6

37.Gh6 Kd5

38.Gg7

Czarne poddały się.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 4

Gambit hetmański [D 61]

10 partia meczu, Hawana 1921 r.

Białe: Em. Lasker - Czarne: J.-R. Capablanka

1.d4 d5

2.c4 e6

3.Sc3 Sf6

4.Gg5 Ge7

5.e3 O-O

6.Sf3 Sbd7

7.Hc2 c5!

Energiczna odpowiedź. Grane przez Capablankę w 4 partii meczu 7. ...c6 prowadzi do ścieśnionej gry dla czarnych. Pasywne jest 7. ...b6 8. cd ed 9. Gd3 Gb7 10. 0-0 h6 11. Gf4 a6 12. Wfd1 Se8 13. Wac1 i białe mają silny atak po linii "c".

8.Wd1 ...

Długa roszada, jaka w tej pozycji przez długi czas była ulubionym posunięciem, jest niepełnowartościowa i ułatwia czarnym atak na białego króla

8. ... Ha5

9.Gd3 h6

10.Gh4 cxd4

11.exd4 ...

Ale nie 11. Sxd4 wobec Se5!

11. ... dxc4

12.Gxc4 Sb6

13.Gb3 Gd7

14.O-O Wac8

Na turnieju w Moskwie 1935 r. grał tutaj Capablanka 14. ...Gc6 i po 15. Se5 Gd5 16. Sxd5 Sxd5 17. He2 Wad8 18. f4 otrzymał gorszą partię.

15.Se5 ...

To silne atakujące posunięcie - w tym miejscu nie jest najmocniejsza. Logiczniejsze jest 18. He2.

15. ... Gb5

Dobrze zagrane. Białe są pozbawione He2.

16.Wfe1 Sbd5

17.Gxd5? ...

Prowadzi do gorszej gry. Należało grać 17. Gxf6, co prowadziło do równej gry np.: 17. ...Sxf6 18. Sg6 Wfe8 19. Wxe6 fe 20. Gxe6+ Kh7 21. Sf8++ Kh8 22. Hh7+ Sxh7 23. Sg6=

17. ... Sxd5

18.Gxe7 Sxe7

19.Hb3 Gc6

20.Sxc6 bxc6

21.We5 Hb6

22.Hc2 Wfd8

23.Se2 ...

Defensywne posunięcie. 23. Sa4 dawało białym trochę gry.

23. ... Wd5

24.Wxd5 cxd5

25.Hd2 Sf5

26.b3 h5

27.h3? ...

Słabe posunięcie, pozwalające czarnym zrealizować swój plan. Należało grać 27. Sg3, które pozwalało zremisować jak ukazywał Bogoljubow: 27. ...Sxg3 28. hg Wc6 29. Hf4 Wc2 30. Wd2 Wc1+ 31. Kh2 Hc6 32. g4 hg (albo 32. ...h4 33. g5 Hc3 34. g6 z remisem) 33. Hxg4 Hc3 34. Hg5 f6 35. Hf4 Kf7 36. We2. Białe grożą He3 i także wiecznym szachem.

27. ... h4

28.Hd3 Wc6

29.Kf1 g6

30.Hb1 ...

Znów zagrane defensywnie. Lepsze jest 30. Hd2.

30. ... Hb4!

31.Kg1 a5!

Capablanka gra tę fazę gry bardzo pouczająco.

32.Hb2 a4

33.Hd2 ...

Lasker ma nadzieję zmiejszyć nacisk przez wymianę hetmanów.

33. ... Hxd2

34.Wxd2 axb3

35.axb3 Wb6

36.Wd3 Wa6

37.g4 hxg3

38.fxg3 Wa2

39.Sc3 Wc2

Grozi Sxd4.

40.Sd1 Se7

41.Sc3 Wc1+

42.Kf2 Sc6

43.Sd1 Wb1!

44.Ke2 ...

Lepsze było 44. Ke1 i czarne miałyby jeszcze duże trudności z realizacją przewagi.

44. ... Wxb3 45.Ke3 Wb4 46.Sc3 Se7 47.Se2 Sf5+ 48.Kf2 g5 49.g4 Sd6 50.Sg1 Se4+ 51.Kf1 Wb1+ 52.Kg2 Wb2+ 53.Kf1 Wf2+ 54.Ke1 Wa2 55.Kf1 Kg7 56.We3 Kg6 57.Wd3 f6 58.We3 Kf7 59.Wd3 Ke7 60.We3 Kd6 61.Wd3 Wf2+ 62.Ke1 Wg2 63.Kf1 Wa2 64.We3 e5 65.Wd3 exd4 66.Wxd4 Kc5 67.Wd1 d4 68.Wc1+ Kd5

Białe poddały się.

Romuald Grzelak: Izolowany pion w centrum. Partia Nr 3

Gambit hetmański [D 33]

San Sebastian, 1911 r.

Białe: A. Rubinstein - Czarne: J.-R. Capablanka

1.d4 d5

2.Sf3 c5

3.c4 e6

4.cxd5 exd5

5.Sc3 Sc6

6.g3 Ge6

Czarne dążą do zejścia z przetartych dróg i zaostrzenia pozycji już od pierwszych posunięć. Turniej w San Sebastian był pierwszym wystąpieniem Capablanki w Europie. Później rzadko grał ryzykownie w debiucie. Normalne posunięcia tutaj to 6. ...Sf6 7. Gg2 Ge7 8. 0-0 0-0.

7.Gg2 Ge7

8.O-O Wc8?!

Ciąg dalszy taktyki zaostrzania. Jeszcze nie za późno było zreflektować się i powrócić do znanego wariantu 8. ...Sf6.

9.dxc5 Gxc5

Białe mają przewagę w rozwoju, do tego czarne mają słabego pionka d5. Wszystko to okazało się dostateczne dla Rubinsteina, aby przeprowadzić złożoną i piękną kombinację, w rezultacie jakiej przewaga białych stanie się bardziej zauważalną.

10.Sg5! Sf6

11.Sxe6 fxe6

12.Gh3 ...

Początek złożonej kombinacji. Nie jest to jedyny sposób rozwinięcia inicjatywy. Zasługiwało na uwagę także naturalne 12. e4, np. 12. ...d4 13. Sa4 Ge7 (13. ...He7?! 14. Sxc5 Hxc5 15. Hb3) 14. Hb3 i czarnym trudno się bronić; 12. ...de 13. Hb3 (13. Sxe4 Hxd1 14. Wxd1 Sxe4 15. Gxe4) 13. ...He7 14. Sxe4

12. ... He7

13.Gg5 O-O

"Zbyt późno! Teraz rozpoczyna się burza" (H. Kmoch).

14.Gxf6 Hxf6

Jeśli Capablanka przewidziałby 17-e posunięcie białych, to zagrałby 14. ...gf. W tym przypadku białe grają 15. Sxd5, i po 15. ...ed 16. Gxc8 Wxc8 17. Hxd5+ Kh8 i białe mają przewagę, ale zrealizować ją jest nie tak prosto.

15.Sxd5 Hh6

Złe jest, oczywiście 15. ...ed 16. Hxd5+ Kh8 16. Gxc8 z pełną zagładą czarnej armii. Nie jest lepsze i 15. ...Gxf2+ 16. Kg2 Hf7 17. Sf4 z szybką wygraną.

16.Kg2! ...

W swojej książce "Podstawy szachowej strategii" pisze Capablanka, że posunięcie 16. Kg2 uszło jego uwadze; liczył on, że Rubinstein zagra 16. Gg2 po czym czarne mogą przeprowadzić zwycięską kombinację 16. Gg2 Se5! 17. Sf4 (jeśli 17. Wc1 to wygrywa 17. ...Hxc1!! 18. Hxc1 Gxf2+) 17. ...Sg4 18. h3 (po 18. Sh3 Gxf2+ białe tracą jakość) 18. ...Sxf2 19. Wxf2 Gxf2+ 20. Kxf2 g5 i czarne powinny zwyciężyć. Z powodu tej kombinacji jest wytłumaczone, że 17-e posunięcie białych nie było przez Capablankę rozpatrywane.

16. ... Wcd8

17.Hc1!! ...

Przepiękne uderzenie, które oczywiście trzeba było przewidzieć wcześniej. Dokładnie tego posunięcia nie znalazł Capablanka w swoich obliczeniach. Sytuacja na szachownicy dziwnie przypomina partię Rubinstein - Lasker (Petersburg, 1909 r.).

Interesujące, że Rubinstein zwyciężył dwóch mistrzów świata tylko jednym i prawie tym samym taktycznym uderzeniem.

17. ... exd5

Tylko tak. Złe jest 17. ...Wxd5 (albo 17. ...Hxc1 18. Gxe6+) 18. Hxh6 gh 19. Gxe6+ itd.

18.Hxc5 Hd2

19.Hb5 Sd4

20.Hd3 Hxd3

21.exd3 ...

Partia przeszła do końcówki. Białe mają piona więcej, dobrego gońca i w związku z tym szansę na zwycięstwo. Jedyny atut czarnych - niewielka przewaga w rozwoju.

21. ... Wfe8

22.Gg4 ...

Słabsze jest, jak wykazał Tarrasch, 22. Wfe1 Sc2 23. Wxe8 Wxe8 i czarne mają określoną kontrgrę.

22. ... Wd6

23.Wfe1 Wxe1

24.Wxe1 Wb6!

Capablanka walczy o uratowanie partii z diabelską pomysłowością. Białe muszą grać niezwykle dokładnie. Pasywne 25. Wb1 nie jest warte spojrzenia, a z 25. b3 Rubinstein zrezygnował, gdyż czarne mają 25. ...Wa6. Być może nie jest to takie straszne. Po 26. We5 Wxa2 27. Wxd5 Sc6 (27. ...Sxb3? 28. Ge6+ Kf8 29. Wf5+) 28. Ge6+ Kf8 29. Wd7 Se5 30. Wxb7 białe powinny szybko wygrać. Posunięcie w partii również jest dostateczne do zwycięstwa.

25.We5 Wxb2

26.Wxd5 Sc6

27.Ge6+ Kf8

28.Wf5+ ...

Tutaj 28. Wd7 nie było takie jasne, z uwagi na 28. ...Se5, a pion b7 jest broniony.

28. ... Ke8

29.Gf7+ Kd7

30.Gc4 a6!

Jedyną szansą czarnych jest przewaga pionka na skrzydle hetmańskim.

31.Wf7+ Kd6

32.Wxg7 b5

33.Gg8 a5

34.Wxh7 a4

35.h4 b4

36.Wh6+ Kc5

37.Wh5+ Kb6

38.Gd5? ...

Błąd, jaki mógł postawić w wątpliwość dotychczasową pracę białych. Do wygranej prowadziło 38. Gc4! z następnym 39. Wb5+. Ale i Capablanka przeszedł pomimo niezwykłej szansy na uratowanie się, i to szansy ostatniej!

38. ... b3?!

Czarne mogły zagrać 38. ...Wxa2!! i nie widać jak zatrzymać piony. Większość komentatorów rekomendowało w odpowiedzi następujący wariant: 39. Gc4 Wc2 40. Wb5+ Kc7 41. Gg8.

39.axb3 ...

Można było także 39. Gxb3, ale posunięcie w partii wygrywa szybciej. Teraz na 39. ...ab rozstrzyga 40. Wh6.

39. ... a3

40.Gxc6 Wxb3

Na 40. ...a2 nastąpiłoby 41. Wb5+ Ka5 42. Wb8 a1H 43. Wa8+ itd.

41.Gd5 a2

42.Wh6+!

Czarne poddały się. Teraz na 42. ...Ka5 albo 42. ...Ka7 wygrywa Wh8 z następnym Wa8+, a na 42. ...Kb5 rozstrzyga 43. Gc4+ i 44. Wa6.