PyChess

   
   W najważniejszych dystrybucjach Linuksa (Fedora, Debian, Ubuntu, Gentoo, Arch) istnieje użyteczny program szachowy - PyChess.

Stefanowa - Soćko, MŚ Kobiet 2012

Monika Soćko - Antoaneta Stefanowa
Chanty-Mansyjsk, 17 XI 2012 r.
III runda MŚ Kobiet
   Obok notacji - kursywą - podana jest ocena pozycji przez program Houdini 2.0c x64.

Obrona słowiańska, wariant wymienny (D 10)

1.	d4	0.14	d5	0.11
2.	c4	0.11	c6	0.21
3.	cxd5	0.16	...

   Monika Soćko likwiduje napięcie w centrum: unika zasadniczych wariantów.

3.	...		cxd5	0.13
4.	Sc3	0.13	Sf6	0.16
5.	Gf4	0.16	Sc6	0.21
6.	e3	0.19	a6	0.21
7.	Gd3	0.18	...

   Dokładniejsze, elastyczniejsze, jest zajęcie wieżą otwartej linii - 7. Wc1 - wyczekując z określeniem pola na jakim stanie białopolowy goniec.

7.	...		Gg4	0.21
8.	Sge2	0.14	Gxe2	0.23

   W tym miejscu Monika Soćko na długo się zamyśliła. Jest oczywiste, że ta wymiana jest dla niej zaskoczeniem, i że inicjatywą włada już Antoaneta Stefanowa. 

9.	Hxe2	0.17	e6	0.17
10.	Wc1	0.19	Gd6	0.23
11.	Gg5	0.19	...

   Monika Soćko wybiera niewłaściwy plan strategiczny: unika wymiany. Gra o zwycięstwo w równej pozycji to błąd.

11.	Gg5	0.19	Ge7	0.25
12.	O-O	0.23	O-O	0.25
13.	Sa4	0.24	...

   
   Strata czasu. Lepsza byłaby wymiana na polu f6 (13. Gxf6 Gxf6). Zyskane tempo czarne użyją na zajęcie wieżą f8 otwartej linii "c". 

13.	...		Sd7	0.28
14.	Gf4	0.22	Ha5	0.32
15.	Sc3	0.27	Wfc8	0.32
16.	Hh5	0.15	...

   Kolejna strata czasu: słabemu punktowi na h7 należało zagrozić innym sposobem - poprzez 16. Hc2.

16.	...		g6	0.18
17.	Hh3	0.22	Hd8	0.20
18.	Wfd1	0.09	b5	0.12
19.	e4	0.05	Sb6	0.11

   Na atak skrzydłowy czarnych (18. ...b5), białe odpowiedziały klasycznym kontratakiem w centrum (19. e4). Ale inicjatywa od dawna należy do Antoanety Stefanowej. Następujący teraz błąd białych nie jest przypadkowy.

20.

He3

-1.48

...

   Przegrywający ruch. Należało wymieniać w centrum: 20. ed. Po posunięciu Antoanety Stefanowej, Monika Soćko bardzo długo rozważała odpowiedź: równie dobrze mogła się poddać.

20.	...		e5	-1.42
21.	Gxe5	-2.19	Sxe5	-2.32
22.	dxe5	-2.29	d4	-1.76
23.	He2	-2.34	dxc3	-2.34
24.	Gxb5	-2.67	Hf8	-2.73
25.	Gxa6	-2.58	cxb2	-2.62
26.	Wb1	-2.86	Wc7	-2.58
27.	e6	-5.02	Sa4	-6.56
28.	Gc4	-6.75	f6	-2.25
29.	Hc2	-6.68	Hc8	-6.69
30.	Wd4	-6.47	Sb6	-6.53
31.	Hxb2	-6.80	Sxc4	-6.67
32.	He2	-7.03	Sa3	-7.25
33.	Wbd1	-7.27	Hxe6	-7.34

   Białe poddały się. Antoaneta Stefanowa wygrała również drugą partię meczu i po kolejnych zwycięstwach nad Sebag i Hariką zagrała w finale Mistrzostw Świata Kobiet. Mistrzynią Świata została jednak Anna Uszenina.

Technika Wiktora Chenkina. Związane pionki.

   Swobodne pionki, położone na sąsiadujących liniach, nazywa się związanymi (diagram Nr 46).

Nr 46

   Widać jak silnie pionki bronią się wzajemnie. Jeśli czarne unicestwią jednego z nich, to ocalały niepowstrzymanie ruszy do przodu. Dlatego czarne są zmuszone pokornie czekać, aż biały król nie przyjdzie na pomoc swej piechocie.

   Związane pionki zapewniają łatwe zwycięstwo. Należy tylko wystrzegać się pata. W pozycji z diagramu Nr 47 biały król nie może zająć żadnego z sąsiednich pól na linii "c", gdyż czarne nie będą mogły wykonać żadnego ruchu. Żeby promować jednego z pionków na hetmana, niezbędne jest ofiarować drugiego w odpowiednim momencie.

Nr 47

1. Kd6! Kb7

2. a8H+! Kxa8

3. Kc6 Kb8

4. b7

   Dlaczego ruch 1. Kd6 wyróżniony jest wykrzyknikiem? Ponieważ w przypadku 1. Kd8 Kb7 ofiara pionka prowadziła do remisu: 2. a8H+? Kxa8 i żeby nie stracić pionka b6 białe powinny zagrać 3. Kc8 lub 3. Kc7 patując przeciwnika. Wyjątkowy charakter tej pozycji określony jest tym, że działania prowadzone są w narożniku szachownicy.

   Trzy związane swobodne pionki dochodzą do promocji bez żadnej pomocy (diagram Nr 48).

Nr 48

   Biały król, jak widać, ma swoje troski. Zajęty jest ważną dyskusją z czarnymi pionkami. Nie może ich zostawić bez nadzoru, ale ma dostatek wyczekujących posunięć. I posługuje się nimi za każdym razem, gdy powstaje konieczność. Jak na przykład teraz:

1. Kh4 Ka4

2. c4 Ka5

3. b4+ Ka4

4. c5 Kb5

5. a4+ Kc6

6. a5 Kb5

   Znów pionki zostały zatrzymane, i znów pomaga wyczekujący ruch królem.

 7. Kg5 Kc6

 8. a6 Kc7

 9. b5 Kc8

10. b6 Kb8

11. c6 Ka8

12. b7+ ...

Można i 12. c7 h4 13. c8H#.

12. ... Kb8

13. Kh4 Ka7

14. c7

   Wziąwszy się za ręce, jak przedszkolaki, pionki bezpiecznie ominęły wszystkie niebezpieczne miejsca, i szczęśliwie dotarły do celu.

   Pozostaje zaznajomić się z posunięciami izolowanych pionków (nazywa się je tak, gdyż oddzielone są otwartą linią). Chociaż połączyć się nie mogą, ale pośrednio są w stanie bronić się wzajemnie (diagram Nr 49).

Nr 49

   Jeśli czarne atakują jednego pionka, na przykład, ruchem 1. ...Ke5, to wystarczy przesunąć drugiego - 2. c5, żeby pierwszy okazał się bezpieczny. jednak po 2. ...Ke6 dalszy marsz pionków powinien podtrzymać biały król.

   Na diagramie Nr 50 przedstawiony jest przypadek, w jakim daleko posunięte pionki promowane są bez pomocy króla: 1. ...Kc7 2. e7 lub 1. ...Ke7 2. c7.

Nr 50

   Z tego wynika zalecenie: izolowane pionki najlepiej umieścić w jednym rzędzie, podciągając odstałego, żeby w przypadku napaści na jednego z nich mógł poruszać się drugi.

Technika Wiktora Chenkina. Pionek skrajny.

   Przy pionkach wieżowych opozycja traci swoje znaczenie.

   Skraj szachownicy nie pozwala odepchnąć nieprzyjacielskiego króla od narożnika, jeśli on tam się dostał (diagram Nr 38).

Nr 38

   Każda próba posunięcia pionka prowadzi do jego utraty, albo do pata.

  Żeby wstrzymać ruch skrajnego pionka, czarny król wcale nie musi zajmować narożnika: wystarczy, że zablokuje przeciwnika na skraju szachownicy (diagram Nr 39).

Nr 39

   Kluczowe dla pozycji jest pole c8: koniecznie trzeba je zająć (diagram Nr 40).

Nr 40

1. Ka7 ...

   Przy każdym innym pionku ten ruch zapewniałby jego przemianę w hetmana. Ale skraj szachownicy ogranicza swobodę białego króla, i zostaje on zapatowany.

1. ... Kc7

2. a6 Kc8

3. Ka8 ...

   Albo 3. Kb6 Kb8 z remisem.

3. ... Kc7

4. a7 Kc8. Pat.

   W pozycji Nr 41 czarne uzyskują remis tym samym sposobem: 

Nr 41

   1. ...Kc6 2. Ka7 Kc7 3. a5 Kc8 itd. Zauważmy, że i przy posunięciu białych rezultat jest ten sam, gdyż nie można zagrać 1. Kb7 z uwagi na utratę pionka po 1. ...Kb4.
   Jest jednak wyjątek.

Nr 42

   W pozycji przedstawionej na diagramie Nr 42 białe zwyciężają, jeśli są na posunięciu - 1. a7.

   W tych przypadkach, kiedy pole c8 jest niedostępne dla czarnego króla (diagram Nr 43), pionek - osłaniany przez własnego króla - ma swobodną drogę i bez przeszkody jest zamieniany na hetmana.

Nr 43

   Właściwości skrajnego pionka, nierzadko pomagają uratować partię w gorszym położeniu (diagram Nr 44).

Nr 44

   Pionek na a5 ginie nieuchronnie, ale czarne nadążają ze stworzeniem pozycji remisowej:

1. ... Kd4

2. Kxa5 Kc5

   Nieoczekiwany manewr obronny znajduje się w pozycji Nr 45.

Nr 45

   Białe zamierzają zagrać 1. Kb6 i zabrać pionka z wszystkimi wygodami. Ale posunięcie mają czarne.

1. ... a5!

   Białe są zmuszone do przyjęcia ofiary pionka. W przypadku 2. b5 a4 3. b6 Kc8 ryzykują przegraną.

2. ba5 ...

   Oto istota problemu. Pionek stał się skrajnym. Teraz czarny król staje na polu c8 i historia kończy się lekkim strachem.

   To była jedyna droga do ratunku. Jeśli czarne zagrałyby najpierw 1. ...Kc8 i dopiero po 2. Kb6 zdecydowałyby się na ofiarę pionka - 2. ...a5, to przegrywały: 3. Kxa5 Kb7 4. Kb5 i białe władają opozycją.

Technika Wiktora Chenkina. Przymuszenie (Zugzwang)

   Poznajmy jeszcze jedną pozycję.

Nr 35

   Ruch białych. Spróbujmy zdobyć pionka e5:

1.Kf5 ...

   Czarne bronią go:

1. ... Kd4

Nr 36

   Ale cóż to? Białe chciały zdobyć nieprzyjacielskiego pionka, a nieoczekiwanie tracą własnego. Tracą tylko dlatego, że nastąpiła ich kolejność ruchu.

   Sytuacja, kiedy nie ma korzystnych posunięć i każdy ruch powoduje pogorszenie własnej pozycji, nazywa się Zugzwangiem. (Z niemieckiego: zug - ruch, zwang - przymus; dosłownie "przymus ruchu").

   Teraz wyobraźcie sobie, że w pozycji na diagramie Nr 36 jest ruch czarnych. Okazuje się, że i one nie mają korzystnych ruchów. Takie położenie nazywa się wzajemnym zugzwangiem. Kto zaczyna, ten przegrywa. Znów "stać lepiej, niż iść".

   Wróćmy do pozycji Nr 35. Celem każdej ze stron jest uzyskanie pozycji Nr 36, ale tak, aby przeciwnik był na posunięciu.

1. Kg5 ...

   Białe oczekują posunięcia 1. ...Kd4. Wtedy 2. Kf5 da oczekiwany rezultat.

1. ... Kc4

2. Kf6! ...

   Napadając na czarnego pionka od tyłu, białe zmuszają nieprzyjacielskiego króla do zajęcia fatalnego pola.

2. ... Kd4

3. Kf5! ...

   Powstała pozycja Nr 36 z wygraną białych. Jeśli jednak w pozycji Nr 35 jest ruch czarnych, to one z kolei zaczynając 1. ...Kc4, zabierają białego pionka tymże sposobem.

   Nie znaczy to, że wygrywa ten, kto zaczyna. Prawidłowy wynik walki to remis, niezależnie od tego, kto jest na posunięciu. Trzeba tylko właściwie bronić się, a to wiąże się z koniecznością przypomnienia opozycji.

   Załóżmy, że białe zabierają pionka królem. Gdzie powinien stać w tym momencie czarny król, żeby zająć opozycję? Na e7. Wtedy przy posunięciu białych powstaje pozycja remisowa (diagram Nr 29). Cel wskazuje rozwiązanie (diagram Nr 35).

1. Kg5 Kd6!

2. Kf5 Kd7!

3. Kxe5 Ke7!

   Opozycja z posunięciem białych: remis.

   Podobnie uzyskują remis białe przy czarnych na posunięciu.

   Ale jeśli przemieścić wszystkie bierki o jeden rząd w stronę pola promocji (diagram Nr 37) to białe przy swoim posunięciu wygrywają, ponieważ ich pionek znajduje się już w piątym rzędzie i problem sprowadza się do znanej nam już pozycji Nr 28.

Nr 37