A. Alechin: Nottingham (Runda XI, partie 71-77)

Nr 71. Obrona nowoindyjska [E 11]

A. Alechin C. Alexander

1. d4 Sf6
2. c4 e6
3. Sf3 Gb4+
4. Sbd2 ...

W nasze dni zwykle gra się 4. Gd2, żeby rozwinąć skoczka na naturalniejsze pole c3. Z drugiej strony, jeśli czarne zechcą uniknąć wymiany królewskiego gońca, to będą zmuszone do straty czasu, odstępując na e7. Dlatego ruchu w tekście nie należy ganić. W każdym przypadku ma tę przewagę, że w stosunku do zwykłej kontynuacji prowadzi do bardziej skomplikowanej walki.

4. ... b6
5. g3 Gb7
6. Gg2 O-O
7. O-O Gxd2?

Zamiast tej wymiany, bez żadnej konieczności dającej białym przewagę dwóch gońców, czarne mogły grać albo 7. ...d5 (Rubinstein - Alechin, Zimmeringen, 1926 r.) albo nawet 7. ...Ge7 z następnym d7-d6, Sbd7 itd. W obu przypadkach dysponowałyby lepszymi szansami na wyrównanie, niż przy kontynuacji w partii.

8. Hxd2 ...

Prawidłowe wzięcie, ponieważ hetmański goniec jest potrzebny na wielkiej przekątnej.

8. ... d6
9. b3 Sbd7
10. Gb2 Wb8

Czarne zbyt wcześnie odkrywają swe karty. Cel ruchu w tekście jest oczywisty - przeprowadzić Se4 z następnym f7-f5, do czego niezbędna jest obrona gońca dla zabezpieczenia się przed odpowiedzią Sg5. Ale przecież tę ideę można było połączyć z mobilizacją sił za pośrednictwem 10. ...He7, 11. ...Wad8 i przy okazji Ga8.

11. Wad1! ...

Interesujący i efektywny sposób przeciwdziałania planowi czarnych. Hetmańskiemu gońcowi białych przyjdzie rozegrać w przyszłych wydarzeniach ważną, w istocie - decydującą rolę.

11. ... Se4

Jeśli teraz 11. ...He7, to już 12. He3 (12. ...Se4 13. d5).

12. He3 f5
13. d5 ...

Ten pionek słabym tylko będzie wydawać się, ponieważ białe zawsze mogą obronić go pośrednimi groźbami.

13. ... exd5

Inna odpowiedź - 13. ...e5 prowadziła do utrary pionka po 14. Sh4.

14. cxd5 Sdf6
15. Sh4 Hd7

Jeśli 15. ...Sxd5?, to 16. Wxd5! Gxd5 17. Hd4, wygrywając dwie figury za wieżę.

16. Gh3 ...

Znów przeciwdziałając 16. ...Sxd5, tym razem z powodu 17. Hxe4.

16. ... g6
17. f3 Sc5
18. Hg5 ...

Grożąc nie tylko 19. C (lub S)xf5; jeśli 18. ...Sxd5, to 19. Sxg6 z wygraną. Dlatego odpowiedź czarnych jest wymuszona.

18. ... Hg7
19. b4 Scd7

Równie beznadziejne byłoby 19. ...Sa4 20. Ga1 itd.

20. e4! ...

Wstęp do kombinacji z ofiarą.

20. ... Sxe4

Czarne jawnie pokładają swe ostatnie nadzieje na to rozumne uderzenie. Jeśli teraz 21. Gxg7 Sxg5 22. Gxf8, to 22. ...Sxh3+ 23. Ke2 Wxf8 24. Kxh3 Sf6 i dalej Sxd5 z dobrymi szansami na kontynuowanie walki.

21. Hc1! ...

Bardziej efektywnie, niż 21. fe Hxb2 22. ef Hf6, i białym przyjdzie zdobywać zwycięstwo w męczącej końcówce.

21. ... Sef6

22. Gxf5! ...

Nieoczekiwana kontynuacja kombinacji rozpoczętej ruchem 20. e4. Po 22. ...gf 23. Sxf5 czarne albo tracą hetmana, albo otrzymują mata (23. ...Hh8 24. Sh6+ Kg7 25. Hg5#).

22. ... Kh8
23. Ge6 ...

W końcu pionek d5 jest broniony pewnie.

23. ... Ga6
24. Wfe1 Se5
25. f4 ...

Najprostszy sposób wymuszenia poddania.

25. ... Sd3
26. Wxd3 Gxd3
27. g4
Czarne poddały się.
Partia otrzymała nagrodę specjalną za najpiękniejszy atak na skrzydle królewskim.


Nr 72. Obrona słowiańska [A 06]
S. Flohr W. Winter

1. Sf3 d5
2. e3 Sf6
3. c4 c6
4. Sc3 …

Białe wyczekują z ruchem d2-d4, dopóki przeciwnik nie zagra Sbd7, w celu przejścia do korzystnego wariantu obrony słowiańskiej. Ten plan gry, wprowadzony w Turnieju Moskiewskim 1936 roku, ma jednak ten niedostatek, że czarne wcale nie są obowiązane grać Sbd7.

4. … Sbd7?
5. cxd5 cxd5
6. d4 …

A teraz cel został osiągnięty. Białły skoczek hetmański stoi, niewątpliwie, lepiej od czarnego. Inne zagadnienie, oczywiście, czy można istotnie zwiększyć tę maleńką przewagę.

6. … e6
7. Gd3 Ge7
8. O-O O-O
9. Gd2 …

Inny i, niestety, lepszy plan polega na 9. Hc2 (ze strategiczną groźbą 10. Se5) 9. …h6 (lub 9. …H10. Gd2 i później Wac1) 10. Wd1, i jeśli 10. …a6 to 11. a4 b6 12. e4.

9. … a6
10. a4 b6
11. Se5 …

Jedyna szansa wydobycia czegoś z pozycji.

11. … Sxe5
12. dxe5 Sd7
13. f4 f5

Bezcelowe byłoby 13. …f6 z powodu 14. Hh5.

14. exf6 …

Jeśli od razu 14. Se2, to 14. …Sc5 z dalszym Se4. Jednak po wymianie w tekście białe będą miały mniej więcej tyleż słabości co i przeciwnik.

14. … Sxf6
15. Se2 Gd6

W celu odpowiedzenia na Sd4 ruchem e6-e5.

16. Gc3 He8

Nie 16. …He7 17. Sd4 e5 18. Sc6.

17. Gc2 Gb7
18. Hd4 …

Mając nadzieję spowodowania komplikacji, na przykład: po 18. …Gc5 19. He5 He7 20. Sd4 Sg4! 21. Hh5 Sf6 22. Hh3. Jednak do pewnego momentu czarne bronią się znakomicie.

18. … He7
19. Sg3 …

Nie 19. Hxb6 Gc5.

19. … Wac8
20. Hd3 …

Niczego lepszego nie ma. Białe utraciły drogocenny czas.

20. … Se4

Dostatecznie dobre, aby zapewnić równą grę. Ale przecież białe niczym nie groziły, i czarne spokojnie mogły poprawiać swoją pozycję, na przykład poprzez 20. …a5.

21. Sxe4 dxe4
22. He2 Gd5
23. Wfd1 a5
24. Gb1 …

Podobne ruchy mówią o tym, że w pozycji białych coś szwankuje. I rzeczywiście, czarne mają niedużą przewagę przestrzeni, a ich pionek e4 łatwo może być obroniony.

24. … Gc5
25. Kh1 …

25. … Gb3

Początek błędnego manewru, jaki zamyślając, czarne na moment zapomniały, że mają króla! Kontynuując 25. …Wfd8, i jeśli 26. Wc1, to 26. …Gb4 itd. czarne nie musiałyby niepokoić się o remis.

26. Wc1 Hd7?

Jawnie przeoczając 28-my ruch białych.

27. Gxe4 Gxa4
28. Hh5! Wf5

Lub 28. …g6 29. Gxg6 Gc6 30. Hg4 z wygraną. Walka zakończona.

29. Gxf5 exf5
30. Gd4 Gxd4
31. Wxc8+ Hxc8
32. exd4 Gc6
33. He2
Czarne poddały się.


Nr 73. Obrona słowiańska [D 18]
J.-R. Capablanka M. Euwe

1. d4 d5
2. c4 c6
3. Sf3 Sf6
4. Sc3 dxc4
5. a4 Gf5
6. e3 e6
7. Gxc4 Gb4
8. O-O O-O

9. Se5 …

Jeśli białe miały nadzieję osiągnąć przewagę tym ruchem w połączeniu z następnym, to one pomyliły się. Jednak i 9. He2 Se4 (nie 9. …c5 10. Sa2 Ga5 11. dc Sc6 12. Wd1 He7 13. Sd4 Wd8 14. b4!, Ragozin – Flohr, Moskwa 1936 r.) 10. Sxe4 Gxe4 11. Wd1 Sd7, jak było w partii szóstej rundy Lasker – Capablanka, najwyraźniej, nie daje białym zdecydowanej przewagi.

9. … c5!

Ten ruch wymagał bardzo dokładnego wyliczenia (lub wcześniejszej analizy), ponieważ związany jest z chwilową ofiarą pionka.

10. Sa2 Ga5

Pozwolić białym na wymianę tego gońca – znaczy oddać białym bez walki jawną pozycyjną przewagę.

11. dxc5 Hxd1
12. Wxd1 Gc2!

Główna idea obrony, pozwalająca czarnym szybko wygrać ważne tempo rozwojowe.

13. Wd4 …

Po 13. Wf1 Gc7 i później Gxa4 czarne mają doskonałą pozycję.

13. … Gc7
14. Sf3 …

Żadnej korzyści nie daje białym 14. f4 Gxe5 15. fe Sfd7 16. Sb4 Gg6.

14. … Sc6
15. Wd2 …

Wieża nie może porzucić centralnej linii. Jeśli 15. Wh4, to 15. …Wad8 16. Gd2? g5.

15. … Gg6

Lekkie figury czarnych rozstawione są bardzo harmonijnie, i odzyskanie pionka jest teraz zagadnieniem nieodległego momentu.

16. b4 …

Żeby odeprzeć groźbę Se4.

16. … a5
17. b5 Se5
18. Sxe5 …

Białe korzystają z pierwszej możliwości sprowadzenia dzieła do remisowego finału.

18. … Gxe5
19. Gb2 Se4
20. We2 Gxb2
21. Wxb2 Sxc5
22. Sc1
Zgodzono się na remis.

Pozycyjna przewaga czarnych jest tylko pozorna i szybko wyparuje po 22. …Wfd8 23. Sb3 Sxb3 24. Gxb3.


Nr 74. Debiut czterech skoczków, wariant Janowskiego [C 49]
T. Tylor M. Vidmar

1. e4 e5
2. Sf3 Sc6
3. Sc3 Sf6
4. Gb5 Gb4
5. O-O O-O
6. d3 Gxc3

Jeśli czarne chcą bić się o zwycięstwo, to lepiej grać najpierw 6. …d6. Przy kontynuacji jak w partii białe mogły, wymieniając w 8-ym posunięciu, otrzymać symetryczną pozycję z różnopolowymi gońcami, i bez trudu osiągnąć remis.

7. bxc3 d6
8. We1 He7
9. He2 …

Prawdopodobnie celem zareagowania na 9. …Gg5 odpowiedzią 10. h3 Gh5 11. He3. Następny ruch czarnych prowadzi do pozycji znanej pod nazwą obrony Metgera, w jakiej obie strony posiadają swoje atuty – białe dwa gońce, czarne – lepszą strukturą pionkową.

9. … Sd8
10. d4 c5
11. Gd3 Kh8

Plan czarnych powinien polegać na zmuszeniu przeciwnika do posunięcia d4-d5; wtedy mogą rozwinąć inicjatywę na skrzydle królewskim. Ten cel, niestety, osiąga się najszybciej poprzez 11. …Gg4, ale czarne twardo postanowiły zachować swego gońca.

12. h3 Sg8
13. Gb2 Se6
14. g3 f6
15. Kg2 Gd7
16. d5 …

Po próbie białych (w 13-tym ruchu) bronienia punktu d4, to posunięcie wydaje się dość niekonsekwentnym. Należy jednak uwzględnić, że po na przykład Wac8, czarne wcześniej czy później wymusiłyby wyjaśnienie pozycji w centrum.

16. … Sg5

Wymiana skoczków pozbawia czarne możliwości poderwania centrum ruchem f6-f5, ale za to obiecuje im silną inicjatywę na odkrytej linii „f”.

17. Sxg5 fxg5
18. Gc1 …

Tym i kolejnymi ruchami białe tworzą mocną pozycję obronną.

18. … Wf7
19. Ge3 Waf8
20. Wh1 Hd8

Cel tego posunięcia nie jest całkiem jasny. Zamiast niego można było grać od razu 20. …h6 i później Sf6.

21. c4 h6
22. Hd2 Sf6
23. Waf1 Sh5
24. f3 Wf6!

A to jest dobry ruch stawiający przed przeciwnikiem pewne trudne zadania.

25. h4? …

Bardzo podchwytliwy (jeśli w odpowiedzi nastąpi 25. …g4, to 26. f4!), ale nie najlepszy ruch. Jedyną groźbę czarnych odpiera się lekko, na przykład poprzez 25. He1, co chroni białe przed wszelkimi bezpośrednimi niebezpieczeństwami.

25. … gxh4
26. Wxh4 …

26. … Sf4+?

Tracąc pionka bez jakiejkolwiek rekompensaty – i to w tym samym momencie, kiedy można było osiągnąć przewagę poprzez 26. …Sxg3 27. Kxg3 (27. Gxh6 Sxf1 28. Gg5+ Kg8 29. Gxf1 Wg6) 27. …Wg6+ 28. Wg4 Wxf3+! 29. Wxf3 Gxg4! itd.

27. Wxf4 exf4
28. Wxf4 g5
29. Wxf6 Hxf6
30. Hd1 …

Albo od razu 30. f4.

30. … Kg8
31. f4 gxf4
32. Wxf4 Hg7
33. Wxf8+? …

Prawidłową kontynuacją było 33. Hf3, dopiero teraz grożąc 34. Wxf8+ Hxf8 35. Hf4.

33. … Kxf8
34. Hf3+ Ke7
35. Hf4 Hg5
36. Ge2 Ga4
37. Gd3 Hh5
38. Hh4+ Hxh4
39. gxh4 Kf6
40. Kf3 Ke5
41. Ke3 Gd7
42. c3 Gg4
43. Gc2 Gh3
44. a3 Gf1
45. Gb3 a6
46. Ga2 Gh3
47. Gb1 Gg4
48. Gc2 Gh5
49. Ga4 Gg6
50. Gc2 Ge8
51. Gd1 Gd7
52. Gc2 b6
53. Kf3 Gh3
54. Gd3 Gc8
55. Gb1 Gd7
56. Gc2 a5
57. Gd1 Ge8
58. Ke3 Gf7
59. Ge2 Gg8
60. Gf1 Gh7
61. Gg2 Gg6
62. Gf3 Gf7
63. Ge2 Ge8
64. Gd1 Gd7
65. Kf3 Gc8
66. Ge2 Gh3
67. Ke3
Remis


Nr 75. Przyjęty gambit hetmański [D 26]
E. Lasker S. Reshevsky

1. d4 d5
2. c4 dxc4
3. Sf3 Sf6
4. e3 …

Interesujące byłoby popatrzeć, jaką obronę wybrałby Reshevsky – a często pokazuje oryginalne idee w debiutach – przeciw współczesnej kontynuacji 4. Ha4+.

4. … e6
5. Gxc4 c5
6. Sc3 …

Tutaj ten ruch niezupełnie jest na miejscu, ponieważ albo ułatwia czarnym atak hetmańskiego skrzydła pionkami, gdyż skoczek przy okazji staje się przedmiotem ataku, albo, kiedy po tym następuje a2-a4, prowadzi do osłabienia pola b4.

6. … a6
7. O-O …

Roszując o ruch wcześniej, białe dysponowałyby później znacznie większym wyborem.

7. … b5
8. Gd3 …

Po następującej wymianie białe uzyskują mniejszą rekompensatę za powstającego u nich izolowanego pionka, niż przy 8. Gb3 cd 9. ed (lub 9. Hxd4, jeśli grać na remis) 9. …Gb7 10. Se5 i dalej f2-f4.

8. … cxd4
9. exd4 …

W przypadku 9. Sxd4 pozycja białych figur w centrum okazuje się bardzo niepewna.

9. … Gb7
10. Gg5 Ge7
11. He2 …

Dziwne, że białe, według wszystkich oznak, nie są nic zaniepokojone rosnącą siłą pola d5, znajdującego się w rękach przeciwnika. Tymczasem był radykalny sposób rozwiązanie tego problemu – 11. Gxf6 Gxf6 12. Ge4 itd.

11. … O-O
12. Wad1 Sbd7
13. Se5 …

Ten ruch tylko zdaje się atakującym. Względnie lepsze byłoby od razu 13. Gc1 (jeśli 13. …Sd5, to 14. Se4!) lub 13. Wfe1, grożąc uproszczeniami drogą 14. d5!

13. … Sd5

Począwszy od tego momentu, białe dysponują wyborem tylko między tym lub innym złem.

14. Gc1 Sxc3
15. bxc3 Sf6
16. a4 …

Z uwagi na liczne słabości białych najlepsze szanse , niestety, dawała gra „va banque”, rozpoczynająca się ruchem 16. f4.

16. … Hd5
17. Sf3 …

Teraz 17. f4 jest już gorsze z powodu 17. …b4 itd.

17. … Wfc8
18. Gb2 …

Jeszcze gorsza jest inna kontynuacja – 18. ab ab 19. Gxb5 Wxc3.

18. … Se4
19. Wc1 …

Nie można było kontynuować 19. ab ab 20. Gxe4 Hxe4 21. Hxb5 (końcówka powstająca w przypadku wymiany hetmanów jest technicznie lekko wygrana dla czarnych) z powodu 21. …Ga6.

19. … Sg5

Po tym białe nie mają zadowalającej obrony. Na przykład: 20. Se1 ba 21. c4 Sh3+ 22. Kh1 Hg5! z groźbami Sf4 lub a4-a3.

20. axb5 axb5

Z nową groźbą Wa2.

21. Gxb5 …

Tylko skraca agonię.

21. … Sxf3+
22. gxf3 Hg5+
Białe poddały się.

Po 23. Kh1 Hg4 ginie hetman.

W tej partii mistrz USA cały czas znajdował najlepsze posunięcia.


Nr 76 Gambit hetmański [D 37]
M. Botwinnik G. Thomas

1. c4 e6
2. Sf3 Sf6
3. Sc3 d5
4. d4 Sbd7
5. e3 …

Należy zauważyć, że Botwinnik nie stosuje kontynuacji 5. cd ed 6. Gf4, zwykle uważanej za korzystną dla białych.

5. … a6

Lepsze jest 5. …c6, co prowadzi do wariantu merańskiego.

6. c5! …

Tym silnym ruchem Euwe osiągnął sukces w dwóch naszych pojedynkach meczowych.

6. … c6
7. Sa4 …

Tutaj jednak mistrz świata grał w 10-ej partii 7. b4, co wydaje się konsekwentniejsze. Nieprzekonywujący jest i następny ruch białych.

7. … Se4
8. Gd3 …

Jak wyjaśni się szybko, jest to niedobre miejsce dla gońca. Logiczniejsze byłoby 8. Ge2 lub od razu 8. Sd2.

8. … e5
9. Sd2 Sxd2?

Po tej wymianie, korzystnej dla rozwoju białych, czarne nie mogą otrzymać żadnej kompensacji za słabość swego skrzydła hetmańskiego. Tymczasem przy prawidłowym 9. …Sg5 z dalszym Se6 odkrywały się przed nimi interesujące możliwości tak w centrum, jak i na skrzydle królewskim.

10. Gxd2 e4
11. Ge2 Ge7
12. O-O O-O
13. f3 …

Przed przystąpieniem do gry na skrzydle hetmańskim, białe prawidłowo otwierają linię „f” w celach obronnych. W przeciwnym przypadku marsz czarnego pionka „f”, a przy okazji i „g”, przybierał groźny charakter.

13. … f5
14. fxe4 fxe4
15. Wxf8+ Hxf8
16. Ga5 Sf6

A to już za kilka posunięć doprowadzi do przegranej dla czarnych pozycji. Stosunkowo lepsze perspektywy dawało 16. …Gh4 17. Ge1 Gg5.

17. Gc7 Ge6
18. Hb3 …

Teraz pionek b7 jest obciążony, i czarne praktycznie są zmuszone spróbować szczęścia w rozpaczliwym kontrataku.

18. … Gg4
19. Gxg4 Sxg4
20. Gf4 …

Nie 20. Wf1 Hc8 21. Sb6? Hxc7.

20. … Hf7?

Ostatnie nadzieje czarnych mogły być związane z planową ofiarą 20. …Gh4 21. Hxg7 (21. g3 lub h3 odpierało się drogą 21. …g5, a jeśli 21. Wf1, to 21. …Gf2+ 22. Wxf2 Sxf2 23. Kxf2 g5) 21. …Gf2+ 22. Kh1 Gxe3 23. Gxe3 Sxe3 24. Hxc6 Wd8, dającą im pewne praktyczne szanse.

21. h3! …

W przypadku 21. Hxb7 Wf8 czarne otrzymywały silny atak.

21. … Gh4

Teraz to już jest spóźnione, i białe bez trudu obalają ofiarę. Jednakże 21. …g5 22. Gg3 czy 21. …Sh6 22. Hxb7 było równie beznadziejne dla czarnych.

22. hxg4 g5
23. g3? …

Dlaczego nie 23. Gh2? Jeśli 23. …Hf2+, to 24. Kh1 Wf8 25. Sc3! Hxe3 26. Sxd5 Hxb3 27. ab cd 28. g3. A jeśli 23. …Gf2+, to 24. Kh1 He6 25. Wf1 Wf8 26. Hd1 Hh6 27. g3 Gxg3 28. Wxf8+ i później 29. He2 z łatwą wygraną. Ruch w tekście daje czarnym nieoczekiwane szanse.

23. … gxf4
24. gxh4 He6
25. Kh2 Wf8
26. Wf1 f3

Pionek ten, bezspornie, jest silny, ale nie jest wyrównaniem za figurę. Najbliższe ruchy białych są najsilniejsze; prawda, znaleźć je nietrudno.

27. Hc2 Kh8
28. Hf2 …

Zdecydowanie prostsze, niż 28. g5 h6.

28. … Hxg4
29. Wg1 Hd7
30. Sc3 …

Wciąż jeszcze nie decydowało 30. Hg3.

30. … Wf6
31. Sd1 He7
32. Hg3 Wg6

33. Hb8+? …

Drugi błąd, po jakim białym przychodzi grać długą końcówkę. Dostatecznie prosto było 33. He5+ Hxe5 34. de We6 (lub A) 35. Wg5 h6 36. Wf5 Kg7 37. h5 itd. A. 34. …Wxg1 35. Kxg1 Kg7 36. Sf2 Kg6 37. Sg4 Kf5 38. h5 itd.

33. … Kg7
34. Wxg6+ Kxg6!

Po 34. …hg? 35. Hf4 czarnym przyszłoby poddać się. A teraz grożą zabraniem drugiego pionka za figurę, a wtedy białe, jak to wyjaśni się, napotkają pewne trudności techniczne.

35. Kg3 …

Specjalnie nie zmieniało sprawy 35. Hf4 Kh5.

35. … Hg7!
36. Kh2 Kh5
37. Hg3 Hg4
38. Hxg4+ Kxg4
39. Sf2+ Kxh4

Pozostała część partii jest niewątpliwie ciekawa i pouczająca. Żal tylko, że nie jest logicznym rezultatem poprzedniej gry.

40. b4 Kg5
41. Kg3 Kf5
42. Sh3 Kf6
43. a4 Kf5
44. Sf4 Kf6
45. b5 axb5
46. axb5 Ke7
47. b6 …

Ta pozycja powstała forsownie. Zwycięstwo białych jest zapewnione. Proces osiągnięcia go składa się z czterech etapów:
I. Białe wymuszają marsz pionka „h”.

47. … Kd7
48. Sh5 Kd8
49. Sf6 h6
50. Sg4 h5

II. Białe zabierają pionka „h” królem.

51. Sf2 Kd7
52. Kh4 Kd8
53. Kxh5 Ke7

III. Białe ustawiają swego skoczka na f5 i w ten sposób umożliwiają marsz swego króla.

54. Kg4 Ke6
55. Kg3 Kd7
56. Sh3 Kd8
57. Sf4 Kd7
58. Sh5 Ke6
59. Sg7+ Kd7
60. Sf5 Kc8

IV. Białe odstępują skoczkiem na f1, a później zapędzają króla czarnych w patowe położenie, zmuszając je do zagrania f3-f2. Na tym polu pionek zostaje zdobyty; a to już koniec.

61. Sd6+ Kb8
62. Sf5 Kc8
63. Kf4 Kb8

Nie pomaga i 63. …Kd7 64. Ke5.

64. Ke5 Kc8
65. Ke6 Kb8
66. Kd7 Ka8
67. Sg3! …

Nie 67. Kc7 f2 68. Sg3 f1H – remis.

67. … Kb8
68. Sf1 Ka8
69. Kc8
Czarne poddały się.


Nr 77. Debiut pionkiem hetmańskim [D 03]
K. Tartakower R. Fine

1. Sf3 Sf6
2. d4 d5
3. Gg5 e6
4. e3 …

Unikając ataku w centrum poprzez c2-c4, białe mogą liczyć tylko na uzyskanie równej gry. I rzeczywiście, czarne nie doświadczają najmniejszych trudności w rozwoju swoich figur.

4. … c5
5. Sbd2 Sbd7

W pełni harmonizuje z następnym rozwinięciem hetmana i gońca.

6. c3 Hb6
7. Hc2 Gd6
8. Gd3 h6
9. Gh4 O-O
10. O-O Hc7
11. Gg3 a6

Czarne chcą połączyć rozwinięcie swego białopolowego gońca z atakiem pionkowym na skrzydle hetmańskim. Inną dobrą możliwością było tutaj 11. …Gxg3 12. hg b6, i jeśli 13. e4, to 13. …de i później Gb7.

12. Wad1 b5
13. dxc5 …

Trochę lepsze było 13. Gxd6 Hxd6 14. dc Sxc5 15. e4. Ale i ruch w tekście jest dostateczny do wyrównania.

13. … Gxg3
14. hxg3 Sxc5

15. Sb3 …

Trudno objaśnić dlaczego “routinier” (jak sam siebie nazywa Tartakower) bez żadnej kompensacji oddaje przeciwnikowi pełną kontrolę nad centrum. Należało kontynuować 15. e4 Sxd3 16. Hxd3 de 17. Sxe4 Sxe4 18. Hxe4 Gb7 19. He3 z równą grą.

15. … Sxd3
16. Hxd3 e5
17. Sh2 Wd8?

Czarne uzyskały miażdżącą przewagę, I najnaturalniejszy sposób jej wykorzystania polegał na „ataku mniejszości”, z wstępem do niego poprzez ruch 17. …a5. Zadziwiające, że Fine i tutaj, i w ciągu najbliższych kilku posunięć, widocznie w ogóle nie pomyślał o tym. Jego gra w następnej części gry nie okazuje się słabą w formalnym znaczeniu tego słowa, ale brak jej ścisłego, planowego kierunku. Tartakower, przeciwnie, wyciska wszystko co można ze swej gorszej pozycji, i koniec końców udaje się mu uratować pół punktu.

18. Wfe1 Ge6
19. He2 Se4

Tego manewru skoczka nie można pochwalić. Wciąż jeszcze można było zagrać 19. …Wab8, później a6-a5 itd.

20. Wc1 Wac8
21. Wed1 Hc4
22. He1 Hc7

Przyznając bezcelowość swego poprzedniego ruchu.

23. He2 Sd6
24. Sd2 Hb6
25. a3 Sc4
26. Sxc4 bxc4
27. Wd2 Gf5

Czarne wciąż jeszcze zachowują niewielką przewagę i teraz mogły, grając 27. …Wb8, spróbować zorganizować atak na linii „b”. Zaś ruch w tekście pozwala nie drzemiącemu przeciwnikowi zyskać dalsze uproszczenia.

28. Hh5! Hg6

Jeśli 28. …Hf6, to 29. Sf3 i przy okazji g3-g4.

29. Hxg6 Gxg6
30. f4! …

W sam raz we właściwym momencie, ponieważ nie można teraz 30. …f6 z powodu 31. fe fe 32. Sg4.

30. … exf4
31. gxf4 Wb8
32. Wcd1 Ge4
33. Sg4 …

Praktycznie wymuszając wymianę ostatnich lekkich figur, po czym remis jest nieunikniony.

33. … Wb6
34. Sf2 Wdb8
35. Sxe4 dxe4
36. Wd8+ Wxd8
Remis

A. Alechin: Nottingham (Runda XII, partie 78-84)

Nr 78. Gambit hetmański [D 37]

R. Fine A. Alechin

1. d4 Sf6
2. c4 e6
3. Sc3 d5
4. Sf3 Ge7
5. Gg5 h6

Prawdopodobnie nie lepsze i nie gorsze od zwykłego 5. …Sbd7. Jednak przy kontynuacji wybranej przez białe w tej partii, czarne prawie od razu otrzymują w pełni zadowalającą pozycję.

6. Gxf6? …

Ten ruch w połączeniu z kolejnym byłby bardzo obiecującym, gdyby czarny pionek „c” stał już w szóstym rzędzie; ale ponieważ sprawy mają się inaczej, logicznym ruchem byłoby 6. Gh4.

6. … Gxf6
7. e4 dxe4
8. Sxe4 Sc6

Wymuszając następującą wymianę.

9. Sxf6+ Hxf6
10. Hd2 …

Niezbędne jest coś bezzwłocznie przedsięwziąć przeciw groźbie 0-0 i Wd8.

10. … O-O
11. He3! …

W przypadku 11. 0-0-0 e5 (i jeśli 12. d5, to 12. …e4) partia czarnych byłaby lepsza.

11. … Wd8?

Ale ten niedbały ruch niweczy szanse czarnych, jakie byłyby znakomite po 11. …Sb4! 12. Hd2 c5 13. dc Sa6 i później Sxc5.

12. O-O-O Se7

Teraz biały pionek d4 jest dostatecznie broniony, a czarne muszą poważnie zastanowić się nad odparciem ataku na swego króla, zaczynającego się ruchami h2-h4, g2-g4 itd. Manewr skoczka, zastosowany w partii, jest dostateczny dla tego celu, ale pozwala białym za pomocą wymiany hetmanów uzyskać trochę lepszą końcówkę.

13. Gd3 Sf5
14. He5 Hxe5
15. dxe5 Gd7
16. Ge4 …

Wymuszając odpowiedź czarnych, po jakiej swoboda ich gońca chwilowo będzie ograniczona.

16. … c6
17. Wd3 Ge8
18. Whd1 Wxd3
19. Wxd3 Kf8
20. Kc2 h5

W celu zagrania Ke7, co w tym momencie jest niemożliwe z powodu 21. g4.

21. Gxf5 …

Białe mają nadzieję wykorzystać słabość czarnych pól w pozycji nieprzyjacielskiego królewskiego skrzydła; ale te nadzieje są iluzoryczne, ponieważ czarny goniec szybko znów stanie się aktywny. Po wymianie szanse można uważać za mniej więcej równe.

21. … exf5
22. Sg5 Ke7
23. b3? …

A to pozwala czarnym posłużyć się tą okolicznością, że król i wieża białych położone są na jednej i tejże samej ukośnej, i dzięki temu uzyskać szanse nawet na zwycięstwo. Prostsze i lepsze było 23. Kc3; w tym przypadku, po 23. …c5 24. h4, czarne kontynuowałyby nie jak w partii, a przedsięwzięłyby dywersję na skrzydle hetmańskim drogą 24. …b5 25. b3 Wb8, co dawało im w pełni zadowalające perspektywy.

23. … c5
24. h4 Gc6
25. f3 …

25. … f4!

Ten silny ruch (jaki białe przeoczyły, grając 23. b3), ostatecznie przechyla szalę wagi na stronę czarnych, i swoją przewagę utrzymują one do końca. Jednak dokładna obrona Fine’a i tak nie pozwoliła przekształcić tej przewagi w zwycięstwo.

26. Kc3 …

Niczego lepszego nie ma. Przegrywa 26. Sh3 z powodu 26. …Gd7 z podwójną groźbą – Gxh3 i Gf5.

26. … We8

Grożąc wygraniem pionka e5 ruchem 27. …Kf8.

27. Wd6 Kf8
28. e6 f6
29. Sh3 Ke7
30. Wd2 Kxe6
31. Sxf4+ Kf7
32. Sxh5 Wh8
33. Sf4 Wxh4

Ostatnich kilka posunięć obu stron było praktycznie wymuszonych. W następnej części końcówki goniec okazuje się ciut silniejszy od skoczka.

34. Sd5 Wh5
35. Sf4 We5
36. a4 g5
37. Sd3 We3
38. Wa2 …

Zamierzając przeciwstawić ruchowi 38. …b6 odpowiedź 39. a5. Ale czarne znajdują sposób uzyskania swobodnego pionka na skrzydle królewskim za pomocą ofiary pionka c5.
38. … g4!
39. Kd2 We7
40. fxg4 Gxg2
41. Sxc5 Gf3
42. Kc3 Gxg4

Ostatnia faza końcówki jest pouczająca kunsztem, z jakim białe uniemożliwiają marsz nieprzyjacielskiego swobodnego pionka poza pole f5. To udaje się im głównie dlatego, że goniec czarnych nie trzyma pod kontrolą pola przemiany swego wieżowego pionka (patrz: uwaga do 56 posunięcia), dzięki czemu białe w wielu wariantach mogą spekulować na ofierze skoczka za wolnego pionka.
43. Wf2 f5
44. a5 Kf6
45. b4 Kg5
46. Sd3 Kh4
47. Wf4 Kg3
48. Wd4 Gf3
49. Wd8 Ge2
50. Wg8+ Kf3
51. Wf8 Ke3
52. Se1 Ke4
53. Sg2 Gh5

Grożąc 54. …Wg7 itd. Ale u białych, jak to już było kilka razy wcześniej, znów jest zbawczy ruch.

54. Wd8 Kf3
55. Sh4+ Kg4
56. Wd4+ Kg5

Jeśli 56. f4, to 57. Sg2 Wf7 58. a6!, później Wxf4+ itd. z remisem.

57. Sg2 Gf3
58. Sf4 Ge4
59. Sd5 We5
60. Wd1 Gf3

Jeśli teraz 60. …f4, to 61. Kd4.

61. Wg1+ Gg4
62. Kd4 We4+
63. Kd3 We6
64. Se3 Wd6+
65. Kc3 Wd8
66. b5 We8
Remis


Nr 79. Obrona sycylijska [B 32]
C. Alexander S. Flohr

1. e4 c5
2. Sf3 Sc6
3. d4 cxd4
4. Sxd4 Hc7

Nowinka Flohra, jaką po raz pierwszy wypróbował na Turnieju Moskiewskim 1936 roku. Ruch hetmanem wątpliwe czy jest lepszy od zwykłego planu gry; ale białe, jak to i zdarzyło się w bieżącej partii, mogą znaleźć się w trudnym położeniu, jeśli spróbują go zdyskwalifikować napastliwymi ruchami.

5. Sb5 …

Już to jest wątpliwe. Kontynuacja 5. c4, i jeśli 5. Sf6, to 6. Sc3 e6 7. Sc2!, przeciwdziałając nieprzyjemnemu Gb4, dawała białym lepszą grę.

5. … Hb8
6. c4 Sf6
7. S1c3 e6
8. Ge3 …

Żeby przeszkodzić 8. …Gc5 z następnym a7-a6.

8. … a6
9. Sd4 Gb4
10. Gd3 …

Jeśli 10. f3, to 10. …d5!

10. … Se5
11. O-O? ...

W rezultacie tego struktura pionkowa istotnie pogarsza się; a oprócz tego czarne otrzymują przewagę dwóch gońców, mającą szczególne znaczenie właśnie w pozycjach podobnego rodzaju. Innymi słowami, prawie że na samym początku partii czarne uzyskują strategicznie wygrane położenie.

11. … Seg4
12. Sf3 Sxe3
13. fxe3 Sg4

Utrzymując kontrolę nad punktem e5.

14. Hd2 O-O
15. h3 Se5
16. a3 Sxf3+
17. Wxf3 Ge7
18. Se2 …

Zamierzając przeprowadzić skoczka na f3, a później przeprowadzić e4-e5. Jednak czarne w tym czasie zdecydowanie wzmacniają swoją pozycję.

18. … He5
19. Sd4 b6
20. Wf2 Gb7
21. Sf3 Hc7
22. Hc3 Wac8
23. Wc1 …

I na 23. e5 odpowiedź czarnych byłaby bardzo silna.

23. … b5

Jeśli teraz 24. cb, to 24. …Hd6 wygrywając figurę.

24. Wfc2 Hb6
25. Hd2 b4

Stwarzając w obozie przeciwnika nową słabość – na b2.

26. axb4 Gxb4
27. He2 Gc5
28. We1 …

28. … Wce8?

Do tej pory Flohr wykorzystywał swą przewagę w najlepszy sposób; ale od tego momentu zaczyna grać znacznie poniżej swej siły i w końcu końców nawet udaje mu się przegrać partię. Zamiast przygotowującego ruchu w tekście decydowało natychmiastowe 28. …f5!, grożąc tak 29. …f4, jak i 29. …fe. Jeśli białe bronią się przed tym drogą 29. ef, to, oczywiście 29. …ef i później już Wce8.

29. Kh1 f5
30. e5 Gc6

Przygotowując atak przeciw pionkowi b2. I to winno było doprowadzić do zwycięstwa.

31. Hf2 Hc7
32. Hg3 Wb8
33. Wce2 Wb3
34. Gb1 Wfb8?

Po właściwym 34. …Hb6 czarne wygrywały pionka, zachowując przy tym lepszą pozycję. Jeśli białe próbują bronić się ruchem 35. e4, to 35. …f4.

35. e4 fxe4
36. Gxe4 Gxe4
37. Wxe4 Wxb2

Mimo niedokładnej gry czarne wciąż jeszcze winny zwyciężyć, gdyż nieliczne groźby białych na królewskim skrzydle w żaden sposób nie mogą służyć jako kompensacja za silnego pionka „a”.

38. Wg4 Gf8
39. Wee4 …

Za wszelką cenę starając się skomplikować walkę – w tym położeniu, oczywiście, jest to jedyna rozumna taktyka.

39. … Hc5
40. Wd4 He7
41. Wh4 Wb1+

Dokładniejsze byłoby 41. …Wa2, i jeśli 42. Hg4, to już 42. …Wb1+ 43. Kh2 Wbb2 itd.

42. Kh2 Wf1
43. Hg4 He8?

Flohrowi mylą się cele, i w rezultacie traci szansę na zwycięstwo. Najprościej rozpaczliwy atak podjęty przez białe, niweczyło 43. …g6 z następnym Gg7.

44. He4 Hg6
45. Hxg6 hxg6
46. Wxd7 …

Sprawa doszła do końcówki, jaka powinna zakończyć się remisem.

46. … Wa8
47. Sg5 a5
48. Sxe6 a4
49. Sg5 …

Białe trochę przeceniają swe możliwości. Do łatwego remisu prowadziło 49. Sxf8 Wfxf8 50. Wg4 itd.

49. … a3
50. e6 …

50. … a2??

Smutny przypadek ślepoty szachowej. Po 50. …Wf5 51. e7 Gxe7 52. Wxe7 a2 53. We1 a1H 54. Wxa1 Wxa1 55. Sf3 czarne wciąż jeszcze mogły spróbować – najprawdopodobniej bezcelowo – osiągnąć zwycięstwo.

51. Sf7 Gd6+

Oczywiście jedyny sposób uniknięcia mata.

52. Wxd6 Wxf7

Jeśli 52. …Kf8, to wieża wraca na d7.

53. exf7+ Kxf7
54. Wd1 a1H
55. Wxa1 Wxa1
56. Wg4 …

Swobodny pionek zapewnia białym łatwe zwycięstwo.

56. … Wc1
57. Kg3 Kf6
58. Kf3 We1
59. We4 Wc1
60. Ke3 Wc2
61. Wg4 Wc1
62. Kd2
Czarne poddały się.


Nr 80. Obrona nowoindyjska [A 47]
W. Winter J.-R. Capablanka

1. d4 Sf6
2. Sf3 b6
3. g3 Gb7
4. Gg2 c5
5. O-O cxd4
6. Sxd4 Gxg2
7. Kxg2 g6
8. b3 …

Względnie lepsze jest tutaj od razu 8. c4, jak było w partii 7 rundy Capablanka – Botwinnik. Jednak czarne w każdym przypadku nie doświadczają żadnych trudności debiutowych.

8. … Gg7
9. Gb2 O-O?

Należało grać 9. …d5. Obaj przeciwnicy rozgrywają ten wariant debiutowy z błędami.

10. c4 d5
11. cxd5 Sxd5

Jak i we wspomnianej partii, położenie białego skoczka w centrum okazuje się nieudanym. Mimo wszystko kolejny ruch białych, prawdopodobnie, jest dostateczny dla podtrzymania równowagi pozycyjnej.

12. e4 Sb4
13. Hd2 S8a6

13. …Sc2 14. Hxc2 Gxd4 prowadziło tylko do remisowych uproszczeń.

14. Wd1 Wc8
15. Sa3 …

A teraz już czarne groziły zdobyciem przewagi pozycyjnej poprzez 15. …Sc2.

15. … Wc7
16. Sab5 Wd7
17. He2 Sc5!

Ostatnim posunięciem białe skonsolidowały swoją pozycję, i teraz grożą a2-a3. Kontynuacja w tekście (zamiast prostego 17. …Sb8) jest początkiem przemyślnej i skomplikowanej kombinacji, jaka jednak natrafia na wspaniałą obronę Wintera i w rezultacie nie daje czarnym żadnej wyraźnej przewagi.

18. a3 Sbd3
19. Sc6 …

Białe, rozumie się, nie mogą brać dwukrotnie na d3 z powodu następnego e7-e5.

19. … Ha8
20. Gxg7 Hxc6

Nie 20. …Kxg7 21. Sbxa7 z przewagą białych.

21. Sd4! …

21. Gxf8 przegrywa figurę z powodu 21. …Hxb5, grożąc Sf4+.

21. … Hb7

Zaczynając od tej momentu, czarne grają tak, aby uniknąć wariantów remisowych, i trzymają się tej taktyki do tego czasu, póki same nie okazują się w przegranej pozycji. Bezpiecznym planem było 21. …Ha8 22. Gxf8 Wxd4 23. Gxe7 Wxe4 24. Hf3 Se5 25. Wxd8+ Hxd8 26. Gxd8 Sxf3 27. Kxf3 We8 28. Gf6 We6 29. Gc3 Sxb3 30. Wd1, i obecność silnego gońca, najprawdopodobniej, pozwoliłoby białym na osiągnięcie remisu.

22. Gxf8 Wxd4
23. Gh6 Wxe4
24. Hf3 f6!

Otwierając furtkę królowi i stwarzając niebezpieczną groźbę 25. …Se5. Dlatego odpowiedź białych jest wymuszona.

25. Kg1 Se5

Można było zagwarantować remis drogą 25. …We1+ 26. Kg2 We4 itd. Ale czarne wciąż jeszcze kontynuują grę na zwycięstwo.

26. Hg2 g5
27. Wd8+ Kf7
28. f4! …

Zbawczy kontratak.
28. … Se6
29. Wb8 …

29. … Hd5?

Czarne albo nie doceniają ataku przeciwnika, albo przeceniają własny. Trzeba było posłużyć się ostatnią szansą wyrównania partii poprzez 29. …Sf3+ 30. Hxf3 We1+ 31. Kf2 Hxf3+ 32. Kxf3 Wxa1 33. f5 Sg7 34. Gxg7 Kxg7 35. Wb7 itd. Po ruchu w tekście czarne winny przegrać.

30. Wf1 Hd4+
31. Kh1 Sg4
32. Hh3! …

Silniejsze, niż 32. fg Hd3!

32. … Sxh6
33. Hxh6 We2
34. Hxh7+ Sg7
35. Hg8+ Kg6
36. f5+ Kh5

37. Hh7+?? …

Złowieszczy 37-y ruch, kosztujący Capablankę pół punktu przeciw Flohrowi, tym razem, niewątpliwie, przynosi mu cały punkt. Oczywisty ruch 37. Hc4 dawał białym lekkie zwycięstwo. Na przykład: 37. …Hxc4 38. bc (grożąc 39. Wg8) 38. …Kg4 39. Wg8 Kh3 (39. …Sxf5 40. Wf4+ Kh3 41. Wh8+, i mat w 3 posunięciach) 40. Wh8+ Kg4 41. Kg1!, później 42. Wf2 itd.

37. … Kg4
Białe poddały się.

Jeśli teraz 38. h3+ Kxg3 39. Wg1+, to następuje 39. …Hxg1+ z matem w 2 posunięciach.


Nr 81. Gambit hetmański [D 55]
M. Euwe T. Tylor

1. d4 d5
2. c4 e6
3. Sc3 Sf6
4. Gg5 Ge7
5. e3 O-O
6. Sf3 b6

W nasze dni tak gra się najczęściej po wcześniejszym 6. …h6 7. Gh4.

7. cxd5 exd5
8. Gb5 …

Kontynuując 8. Gd3 h6 9. h4, białe mogły uzyskać wiele obiecujący atak. Rezygnacja mistrza świata z tego wariantu może być objaśniona dwojako: albo znalazł wzmocnienie obrony dla czarnych, albo obawiał się, że przeciwnik przygotował jakąś nowinkę.
8. … c5?

Ta kontynuacja jest jawnie przedwczesna; należało przygotować ją w następujący sposób: 8. …Gb7 9. 0-0 a6 10. Ga4 Sbd7 11. W c1 – i nawet teraz nie 11. …c5 z powodu 12. Gxd7! S:d7 13. Gxe7 Hxe7 14. dc Hxc5 15. Sd4 itd. (Alechin – Zukerman, Paryż 1933 r.), a najpierw – 11. …Wc8 z dobrymi szansami na wyrównanie.

9. dxc5 bxc5
10. O-O Gb7
11. Wc1 Hb6

Główna trudność czarnych polega na niemożności urzeczywistnienia manewru skoczkiem Sb8-d7-b6; jeśli teraz 11. …Sbd7, to 12. Gxd7 Hxd7 13. Gxf6 Gxf6 14. Se4 z wygraną.

12. He2 …

Broniąc punktu b2 i grożąc Sa4.

12. … a6
13. Ga4 Wd8
14. Wfd1 He6

Nieszczęsny skoczek wciąż jeszcze nie może być rozwinięty, i czarne praktycznie zmuszone są do wykonywania sztucznych posunięć. Euwe znakomicie wykorzystał przedwczesny 8-y ruch przeciwnika.
15. Gb3 …

15. … Se4?

Jedyną szansą czarnych w tym skompromitowanym położeniu było 15. …c4, i jeśli 16. Sd4, to 16. …He5 17. Gf4 Hh5. Po ruchu w tekście czarne tracą pionka w całkowicie beznadziejnej pozycji.

16. Sxe4 Hxe4
17. Wxc5 Gxc5

Jeśli 17. …f6, to po prostu 18. Wc7, wygrywając bez trudu.

18. Gxd8 Sd7
19. Gc7 Wc8
20. Gg3 d4

Skracając agonię, jaka mogła przedłużyć się jeszcze dosyć długo, na przykład po 20. …h6.

21. Hd2 …

Był i inny wygrywający ruch – 21. Kf1.
21. … Gb6

Pełna rozpacz.

22. exd4 Sf6
23. Gxf7+ Kh8
24. Gb3 Hc6
25. Ge5
Czarne poddały się.


Nr 82. Gambit hetmański [D 66}
M. Vidmar E. Lasker

1. d4 d5
2. c4 e6
3. Sc3 Sf6
4. Gg5 Ge7
5. e3 Sbd7
6. Sf3 O-O
7. Wc1 c6
8. Gd3 dxc4
9. Gxc4 b5

Jeśli już czarne chcą zastosować tę obronę, związaną z tym ruchem (zamiast 9. …Sd5), to lepiej najpierw grać 8. …h6 i dopiero po 9. Gh4 – 9. …dc. Różnica ujawni się dość szybko.

10. Gd3 a6
11. a4? …

Ten ruch – jaki byłby najlepszym, jeśli czarne zagrałyby wcześniej h7-h6 – tutaj w istocie nie prowadzi do niczego. Odwrotnie, 10. e4, co byłoby złe przy włączeniu ruchów h7-h6 Gh4 z powodu odpowiedzi 10. …Sxe4! (jak w 28 pojedynku meczu Euwe – Alechin), tutaj zapewniało białym znaczną przewagę przestrzeni.

11. … bxa4
12. Sxa4 Ha5+
13. Sc3 …

Oto w czym jest różnica. Nie można grać 13. Sd2 z powodu straty gońca.

13. … c5

Pozbywszy się tej słabości, czarne nie będą doświadczać żadnych trudności w wyrównaniu gry.

14. Wa1 Hb4
15. O-O Gb7

Niecelowe byłoby 15. …Hxb2, ponieważ po 16. Sb5 białe groziłyby nie tylko Sc7, ale i Wa1-b1-a1-b1 z zapewnionym remisem.

16. He2 …

Przedkładając serię wymian, po jakiej pozostający na szachownicy materiał pionkowy czyni pokojowy wynik prawie nieuniknionym.

16. … cxd4
17. exd4 Gxf3
18. Hxf3 Hxd4
19. Gxa6 Hb6
20. Gb5 Wxa1
21. Wxa1 Se5
22. He2 Sg6
23. Ge3 …

Tutaj dwa gońce znaczą niewiele, ponieważ w pozycji czarnych nie ma słabych punktów, mogących stać się obiektem ataku; posuwaniu się pionka „b” można łatwo zapobiec. Lasker, jak zwykle, broni się bardzo dokładnie.

23. … Hb8
24. g3 Wc8
25. Ga7 Hc7
26. Wa6 Hb7
27. Gc4 …

Ta próba posunięcia pionka b2 prowadzi tylko do dalszych uproszczeń.

27. … Se5!
28. Hxe5 Wxc4
29. Hb8+ Hxb8
30. Gxb8 Wc8
31. Gd6 Gxd6
32. Wxd6 Wb8
33. Wd2 Kf8
Remis.


Nr 83. Obrona holenderska [A 95]
S. Reshevsky M. Botwinnik


1. d4 e6
2. Sf3 f5
3. g3 Sf6
4. Gg2 Ge7
5. O-O O-O
6. c4 d5

Botwinnik, oczywiście, uważa ten wariant "Kamiennej ściany" za wystarczający dla obrony, ponieważ zastosował go w odpowiedzialnej partii przeciw Capablance na Turnieju Moskiewskim w 1936 r. Osobiście, jak już wspominałem, wolę 6. ...Se4, zachowując wybór między posunięciem pionka "d" o jedno lub dwa pola.

7. Sc3 c6
8. Wb1 ...

Chociaż plan, rozpoczęty tym ruchem, jest zaaprobowany przez tak zwane "autorytety", dla mnie nie jest przekonujący. Logiczniej wygląda (w celu osłabienia działania Se4 możliwego przy okazji) 8. Se1, i jeśli 8. ...Sbd7, to 9. Sd3 (9. ...dc 10. Sf4): w przypadku 8. ...He8 - 9. f3, przygotowując e2-e4.

8. ... He8
9. c5 Hh5?

Jak pokazuje 13-ty ruch czarnych, jest to po prostu strata tempa. Należało grać 9. ...Sbd7 10. b4 Se4 11. Hc2 Gf6 z następnym e6-e5.

10. b4 Se4
11. Hc2 Sd7
12. b5 Gf6
13. Gf4 He8

Oczywiście, nie 13. ...Sdxc5 14. Sxe4 Sxe4 15. bc z wygraną. Ale po ruchu w tekście czarne, mimo utraconego tempa, nadal grożą oswobodzeniem się poprzez ruch e6-e5. To właśnie dowodzi, że operacja rozpoczęta ruchem 8. Wb1, okazuje się nie dość efektywną.

14. Gc7 ...

Ponieważ białe zamierzają obronić centrum poprzez e2-e3, nie mają lepszego sposobu wykorzystania tego gońca, jaki inaczej czułby się zupełnie niewygodnie na f4.

14. ... Wf7
15. Ga5 e5
16. e3 Sxc3
Blokada centrum w żaden sposób nie szkodzi białym. Błędnie więc byłoby 16. ...g5, na razie podtrzymując napięcie, ponieważ kontynuacja 17. bc bc 18. Ha4 g4 nie jest niebezpieczna dla czarnych.

17. Gxc3 e4
18. Sd2 Sf8

19. f3! ...

Interesująca ofiara pionka, jakiej przyjęcie naraża czarne na trudności. Po spokojnej kontynuacji 19. a4 Gd7 20. Hb3 białe musiałyby bronić skrzydła królewskiego przed atakiem zaczynającym się ruchem g7-g5.
19. ... cxb5
20. fxe4 dxe4

Jeśli 20. …fe, to 21. Hh3, odbierając pionka.

21. d5 …

Białe prawidłowo oceniły, że ten przechodni pionek z lichwą kompensuje minimalną stratę materialną.
21. … Gxc3
22. Hxc3 Gd7
23. Sb3 Wc8
24. g4 …

Białe chcą działać na obu skrzydłach, ale koniec końców osiągają tylko równowagę materialną. Logiczną kontynuacją ofiary pionka byłoby 24. Wfc1 He7 25. Sd4, grożąc tak Sxb5, jak i a2-a4, w obu przypadkach z przewagą.
24. … g6
25. Hd4 He7
26. Wbc1 Ge8
27. Wf4 …

Następstwo 24-go ruchu; białe winny spróbować atakować pionka pionka “f”. Ale czarne tymczasem mają kontratak w centrum.

27. … Wd8
28. Wcf1 Hd7
29. gxf5 …

Jeśli 29. Wd1, to 29. …Wg7 z późniejszym Gf7. Przewaga białych już wyparowała.

29. … gxf5
30. Gh3 Hxd5
31. Wxf5 Hxd4
32. Sxd4 Wg7+
33. Kh1 Gd7
34. Wh5 Gxh3
35. Wxh3 Wg5
36. Sf5 Wd7
37. Wh4 Wc7

Praktycznie zmuszając przeciwnika do dania wiecznego szacha. W końcowej części partii obaj partnerzy znajdowali najlepsze ruchy.

38. Sh6+ Kg7
39. Sf5+ Kg8
40. Sh6+ Kg7
41. Sf5+
Remis.


Nr 84. Gambit lwowski [A 04]
J. Bogoljubow K. Tartakower

1. Sf3 f5
2. e4 ...

Interesujący gambit, jakiego przyjęcie przedstawia dla czarnych niebezpieczeństwo po 2. ... fe 3. Sg5 Sf6 (lub d5) 4. d3 ed 5. Gxd3 itd. Przy kontynuacji w partii czarne bez jakiejkolwiek kompensacji otrzymują słabość na linii "e", ponieważ linia "f" nie ma żadnego znaczenia. Pierwszy ruch czarnych nie może być rekomendowany.

2. ... d6
3. exf5 Gxf5
4. d4 Sf6
5. Gd3 ...

Inną ideą jest 5. Gc4 w celu sprowokowania - prędzej czy później - ruchu d6-d5. Jednak sposób rozwoju wybrany przez białe w partii jest celowszy.

5. ... Hd7
6. c4 g6
7. Sc3 Gg7
8. O-O O-O
9. We1 Gg4

9. ...Sc6 10. d5 byłoby niezadowalające dla czarnych z powodu słabości na e6, i dlatego muszą oddać przeciwnikowi przewagę dwóch gońców, żeby rozwinąć swoją hetmańską wieżę.

10. h3? ...

Błąd taktyczny, jaki powinien dać czarnym dobrą grę. Prawidłowym planem było 10. Ge2, i jeśli 10. Sc6 to 11. d5 Gxf3 12. Gxf3 Se5 13. Ge2. Czarne nie miałyby wtedy ważnego ruchu Sh5.

10. ... Gxf3
11. Hxf3 Sc6
12. d5 Se5
13. Hd1 Wae8?

Kontynuując 13. ...Sh5 czarne mogły ("per nefas"), uzyskać silną inicjatywę, na przykład: 14. Ge2 Sf4 15. Gxf4 Wxf4 16. g3 Wd4 itd.

14. Ge2! e6
15. f4 ...

Z tym ruchem nie trzeba było spieszyć się. Prawidłowe 15. Ge3 zachowywało inicjatywę bez osłabiania pozycji w centrum.

15. ... Sf7
16. Hb3 e5?

Niepotrzebna i nieprawidłowa ofiara. Najprościej tutaj było można 16. ...c6 z obosieczną grą.

17. Hxb7 exf4
18. Wxf4 Wb8
19. Hxa7 Wxb2
20. Ha3 Wbb8
21. Wf1 ...

Teraz białe winny tylko skoncentrować swe siły, a później ruszyć do przodu przechodnim pionkiem "a".


21. ... Wa8
22. Hb3 He7
23. Wae1 Se5
24. Hc2 Wfe8
25. Sb5 Sf7
26. Kh2 Hd7
27. a4 ...

To powinno być początkiem końca.

27. ... We7

28. Gd3? ...

I znów białe zapominają o możliwości ruchu Sh5; ale tym razem czarne wykorzystują nieostrożność przeciwnika. Po 28. Gf3 zwycięstwo przychodziło bez żadnego trudu.

28. ... Wxe1
29. Wxe1 Sh5
30. g3 ...

Gońca ledwo że można uratować przed wymianą (na przykład: 30. Ge3 Ge5+ 31. Kg1 Sf4 itd.), i dlatego białe chcą chociaż uzyskać kontrolę nad polem e5. Jednak osłabia to pozycję króla.

30. ... Sxf4
31. gxf4 Gh6
32. We4 Hd8
33. Sd4? ...

Skoczek dotychczas zajmował dostatecznie dobrą pozycję. Po 33. Kg3! czarne wciąż miały jeszcze trudności, ponieważ 33. ...Hf6 można było odeprzeć poprzez 34. Sxc7.

33. ... Hf6
34. Se6 Wb8

Teraz - wszystko to rezultat manewru skoczka - wieża nieoczekiwanie wyswobadza się, i jej aktywność szybko zmusza teraz już białe do szukania ratunku, uproszczeniem pozycji za wszelką cenę.

35. Hg2 Wb2
36. Ge2 Wa2
37. Hg4 Hf5!

Po błędzie popełnionym przez przeciwnika w 28 posunięciu, Tartakower wykorzystał wszystkie możliwości pozycji. Białe są teraz zmuszone do wymiany, ponieważ 38. Hf3 jest niekorzystne z powodu 38. ...Se5!

38. Hxf5 gxf5
39. We3 Se5
40. Wg3+ Sg6
41. Wg2 Wxa4
42. Gd3 Kf7
43. Gxf5 Sh4
44. Gc2 Wxc4
45. Wf2 Sg6
46. Kg3
Remis.