Technika Wiktora Chenkina. Przymuszenie (Zugzwang)

   Poznajmy jeszcze jedną pozycję.

Nr 35

   Ruch białych. Spróbujmy zdobyć pionka e5:

1.Kf5 ...

   Czarne bronią go:

1. ... Kd4

Nr 36

   Ale cóż to? Białe chciały zdobyć nieprzyjacielskiego pionka, a nieoczekiwanie tracą własnego. Tracą tylko dlatego, że nastąpiła ich kolejność ruchu.

   Sytuacja, kiedy nie ma korzystnych posunięć i każdy ruch powoduje pogorszenie własnej pozycji, nazywa się Zugzwangiem. (Z niemieckiego: zug - ruch, zwang - przymus; dosłownie "przymus ruchu").

   Teraz wyobraźcie sobie, że w pozycji na diagramie Nr 36 jest ruch czarnych. Okazuje się, że i one nie mają korzystnych ruchów. Takie położenie nazywa się wzajemnym zugzwangiem. Kto zaczyna, ten przegrywa. Znów "stać lepiej, niż iść".

   Wróćmy do pozycji Nr 35. Celem każdej ze stron jest uzyskanie pozycji Nr 36, ale tak, aby przeciwnik był na posunięciu.

1. Kg5 ...

   Białe oczekują posunięcia 1. ...Kd4. Wtedy 2. Kf5 da oczekiwany rezultat.

1. ... Kc4

2. Kf6! ...

   Napadając na czarnego pionka od tyłu, białe zmuszają nieprzyjacielskiego króla do zajęcia fatalnego pola.

2. ... Kd4

3. Kf5! ...

   Powstała pozycja Nr 36 z wygraną białych. Jeśli jednak w pozycji Nr 35 jest ruch czarnych, to one z kolei zaczynając 1. ...Kc4, zabierają białego pionka tymże sposobem.

   Nie znaczy to, że wygrywa ten, kto zaczyna. Prawidłowy wynik walki to remis, niezależnie od tego, kto jest na posunięciu. Trzeba tylko właściwie bronić się, a to wiąże się z koniecznością przypomnienia opozycji.

   Załóżmy, że białe zabierają pionka królem. Gdzie powinien stać w tym momencie czarny król, żeby zająć opozycję? Na e7. Wtedy przy posunięciu białych powstaje pozycja remisowa (diagram Nr 29). Cel wskazuje rozwiązanie (diagram Nr 35).

1. Kg5 Kd6!

2. Kf5 Kd7!

3. Kxe5 Ke7!

   Opozycja z posunięciem białych: remis.

   Podobnie uzyskują remis białe przy czarnych na posunięciu.

   Ale jeśli przemieścić wszystkie bierki o jeden rząd w stronę pola promocji (diagram Nr 37) to białe przy swoim posunięciu wygrywają, ponieważ ich pionek znajduje się już w piątym rzędzie i problem sprowadza się do znanej nam już pozycji Nr 28.

Nr 37