W książkach, podobnych do naszej, podejście do debiutu ma charakter szczególny. Bo debiut można opisywać z pozycji przeciętnego szachisty lub mistrza. Kiedy mistrz musi znać wiele złożonych wariantów, to amatorowi wystarczy dać podstawowe wiadomości teoretyczne. Przyczyna tej różnicy jest bardzo prosta. Mistrzowie potrafią wykorzystać nawet najmniejszą przewagę, o czym u amatorów nie może być nawet mowy. Z obu punktów widzenia partia hiszpańska - idealny debiut dla naszych celów.
1. e4 e5
Od wielu lat uważa się za fundamentalny fakt, że 1. e2-e4 to jeden z dwóch najlepszych sposobów rozpoczynania partii (być może najlepszy). Podobnie ruch 1. ...e7-e5 uważany jest za najlepszą odpowiedź na 1. e2-e4. Przyczyna znów jest bardzo prosta - w debiucie należy dążyć do jak najszybszego rozwinięcia figur. Zwłoka w rozwoju łatwo może doprowadzić do złej pozycji i - w rezultacie - do utraty materiału, czasu i przestrzeni.
2. Sf3 ...
Białe rozwijają figurę umieszczając ją na solidnej centralnej pozycji i jednocześnie napadają na pionka; trudno oczekiwać więcej od jednego ruchu.
2. ... Sc6
Czarne także wyprowadzają skoczka, jednocześnie broniąc pionka i biorąc pod kontrolę centralne pola.
Jak już wiecie, centralne pola - e4,d4, e5, d5 - tworzą fundamentalnie ważny strategiczny fragment szachownicy, ponieważ tutaj następuje starcie się głównych sił.
W każdym debiucie prowadzi się walkę o władanie tymi polami lub kontrolę nad nimi. W grze środkowej żaden atak nie może zakończyć się sukcesem bez kontroli nad trzema (co najmniej) z tych czterech pól, a także w końcówce marsz króla poprzez te cztery pola przesądza o wyniku partii.
3. Gb5 ...
Ten ruch charakteryzuje partię hiszpańską - jeden z najbardziej podstawowych i rozpowszechnionych debiutów w całej historii szachów.
3. ... a6
Obecnie - ulubiony ruch wszystkich mistrzów. Stare obrony 3. ...d7-d6, 3. ...Sg8-f6, 3. ...Sg8-e7 lub 3. ...Gf8-c5 uważa się za słabsze. Ta ocena jest być może zbyt kategoryczna, ale drobiazgowe studiowanie wszystkich obron zaprowadziłoby nas zbyt daleko.
Po 3. ...a7-a6 białe mają dwa główne sposoby kontynuowania partii: 4. Gb5:c6 lub 4. Gb5-a4. Najpierw rozpatrzymy pierwszą możliwość:
4. G:c6 dc6
5. d4 ed4
6. H:d4 H:d4
7. S:d4 ...
Nr 28Wielki Lasker przez długi czas uważał tę pozycję za teoretycznie wygraną dla białych z powodu ich przewagi pionkowej na skrzydle królewskim. W istocie, jeśli wymienić wszystkie figury i pozostawić na szachownicy tylko króle i pionki, to białe wygrywają. Ich trzy pionki na skrzydle hetmańskim powstrzymują cztery nieprzyjacielskie dzięki temu, że czrne pionki "c" są zdwojone i pozostaną takie, jeśli czarny król nie przyjdzie im na pomoc. Białe pionki na skrzydle królewskim, przeciwnie, są mocne i ruchome, i dlatego stworzenie przechodniego pionka białe mają zapewnione.
Stopniowo Lasker przestał stosować ten system, chociaż osiągał w nim wielkie sukcesy.
Znakomity poprzednik Laskera - Steinitz, przeciwnie, nigdy nie wierzył w poprawność tego systemu. Uważał, że czarne ze swymi dwoma gońcami i swobodną grą mają bardziej niż dostateczną kompensację za teoretycznie złe położenie pionków.
Różnica opinii tych dwóch wielkich mistrzów jest wyjątkowo ciekawa, i można dowiedzieć się wiele interesującego, porównując ich punkty widzenia. Jestem skłonny przychylić się do opinii Steinitz'a. Przy okazji oznajmiam, że istnieje bardzo wiele opinii o względnej sile mistrzów i, jeśli kogoś z czytelników interesuje moje mniemanie, to oto trzy największe nazwiska w historii szachów: Paul Morphy, Wilhelm Steinitz i Emanuel Lasker.
Tych trzech gigantów było prawdziwymi mistrzami. Umieli bronić się i atakować. Grali silnie w każdym stadium partii, nie mając jawnych słabości w żadnej z nich trzech. Nikt nie może stać się mistrzem, mając słabości, jakie może wykorzystać przeciwnik. Nie znam żadnego szachisty, którego można by porównać z tymi kolosami.
Kontynuujmy studiowanie partii hiszpańskiej. A więc, 4. Gb5-a4.
Czarne mogą kontynuować na dwa sposoby: 4. ...d7-d6 lub 4. ...Sg8-f6. Inne ruchy uważa się za słabsze.
4. ... Sf6
Nr 29Prawie uniwersalny ruch. Jego popularność urosła dzięki studiom i rekomendacjom dr Sigberta Tarrascha - jednej z największych postaci świata szachów. Kontynuację 4. ...d7-d6 gorąco propagował nieśmiertelny Steinitz, i często stosował autor tych stron.
Ostatnia okazja przedstawiła mi się w partii przeciw młodemu mistrzowi estońskiemu Keresowi w turnieju drużynowym Olimpiady Szachowej (Buenos Aires, 1939 r.). Czarne szybko uzyskały zadawalającą pozycję.
Rozpatrzmy niektóre z możliwych kontynuacji po 4. ...Sg8-f6 (wariant 1) i 4. ...d7-d6 (wariant 2).
Wariant 1.
4. ... Sf6
Ten ruch odpowiada wszystkim wymaganiom: czarne rozwijają figurę, wyprowadzając ją na centralne pole, i jednocześnie napadają na nieprzyjacielskiego pionka.
5. 0-0 ...
Jest wiele innych kontynuacji. Na przykład: 5. G:c6 z dalszym d2-d3 lub Sb1-c3, co daje silną pozycję; 5. Sb1-c3; 5. d2-d4. Prowadzą one do pozycji o różnorodnym charakterze, ale trzeba zauważyć, że wszystkie dają białym zadawalającą grę. To dowodzi, że białe, dzięki prawu rozpoczynania partii, mają inicjatywę, a inicjatywa - to przewaga.
W wyniku tego wybór ruchów czarnych jest ograniczony.
Należy ukazać, że białe przy dobrej grze obu stron nie tylko zachowują inicjatywę (uzyskaną przez nie dzięki prawu pierwszego ruchu), ale i winny otrzymać pewną niewielką przewagę pozycyjną. Czrne, przeciwnie, winny grać bardzo dokładnie, że uniknąć przegranej, i jeśli zamierzają grać partię prawidłowo, to nie powinny od razu dążyć do przechwycenia inicjatywy.
5. ... S:e4
Inne możliwości - 5. ...b7-b5, 5. ...d7-d6 i 5. ...Gf8-e7. Ruch w tekście prowadzi do obrony, która podoba mi się mniej niż wszystkie inne - na tyle mało, że nie mogę sobie przypomnieć ani jednego przykładu z własnej praktyki, gdzie tak bym zagrał.
6. d4 b5
7. Gb3 d5
Oczywiste jest, że wzięcie e5:d4 tutaj lub w poprzednim posunięciu jest wątpliwym z powodu związania Wf1-e1.
8. de5 Ge6
9. c3 ...
Nr 30Czarne znów mają odpowiedzialny wybór: 9. ...Gf8-c5 czy 9. ...Gf8-e7?
Większość mistrzów wybiera ruch 9. ...Gf8-e7, pozostawiając pole c5 dla pionka c7. Istotny niedostatek tego wariantu polega na tym, że czarne pionki na skrzydle hetmańskim są osłabione - pionek "c" odstał od pionków "b" i "d". Białe dążą do do wymiany jednego lub nawet dwóch skoczków na polu d4 w celu przeprowadzenia tutaj swego pionka "c". W ten sposób otwierają linię "c" dla swoich wież, celujących w czarnego pionka "c" i zapewniających władanie polem c5. Jesli czarnym nie uda się przeforsować c7-c5, białe osiągają swój cel z doskonałym widokiem na decydującą przewagę strategiczną.
Ten sąd jest prawidłowy, oczywiście, tylko w przewidywaniu, że białe nie stracą gruntu pod nogami w czymś innym.
9. ... Ge7
10. Sbd2 Sc5
11. Gc2 ...
Nr 3111. ... d4
Zaproponowane przez Tarrascha. Jednak białe uzyskują przewagę następującym prostym sposobem:
12. Se4 dc3
13. S:c5 G:c5
14. Ge4 Hd7
15. bc3 Wd8
16. H:d7+ G:d7
17. Wd1 ...
Przeszkadzając roszadzie - jeśli 17. ...0-0?, to 18. W:d7 W:d7 19. Ge3! G:e3 20. G:c6 z przewagą.
17. ... Se7
18. Sd4.
Białe, niezależnie od izolowanych pionków skrzydła hetmańskiego, otrzymały doskonałą grę. Położenie czarnych jest w wysoce nieprzyjemne.
Popatrzmy teraz , co będzie, jeśli czarne w pozycji, pokazanej na ostatnim diagramie, zagrają 11. ...Ge6-g4. Wtedy możliwa jest taka kontynuacja:
12. We1 0-0
13. Sb3 Se6
14. Hd3 g6
15. Gh6 We8
16. Wad1 Gf5
17. He2 G:c2
18. H:c2
z doskonałą pozycją białych. Prawda, nie udało się im postawić skoczka na d4, ale i czarne nie mogły przeprowadzić c7-c5. Dlatego białe mają przewagę.
Kontynuując badanie wariantu 1. wrócimy teraz do posunięcia 5. ... Gf8-e7.
1. e4 e5
2. Sf3 Sc6
3. Gb5 a6
4. Ga4 Sf6
5. 0-0 Ge7
Wariant, jaki obecnie stał się najpopularniejszym. Wielkim jego miłośnikiem w czasie wielu lat był znakomity dr Tarrasch. Osobiście mogę powiedzieć tylko, że ten wariant nigdy nie należał do moich ulubionych obron, chociaz z rzadka i jego grywałem.
6. We1 b5
7. Gb3 d6
8. c3 Sa5
9. Gc2 c5
10. d4 Hc7
Można powiedzieć, że już jest po debiucie. Zdaje się, że wszyscy są zgodni, że posunięcia w tekście są najsilniejsze. Bogoljubow niedawno próbował poddać cały wariant przeglądowi, robiąc w ósmym ruchu roszadę, zamiast 8. ...Sc6-a5. Nowinka nie została uwieńczona specjalnym sukcesem, i mistrzowie wrócili do starego sposobu rozgrywania tego wariantu.
Ciekawe, że powtarza się to ciągle. Młodzi mistrzowie chcą wszystko robić lepiej niż starzy, i próbują wszelkich możliwych nowinek. Czasem element niespodzianki przynosi dobre rezultaty, ale w klasycznych wariantach - jak w naszym przypadku - nowe posunięcia są odrzucane wskutek bezkompromisowego odparcia przez starą gwardię.
Pozycja powstała w tym wariancie, wydaje mi się korzystna dla białych. To naturalne. Jak nieraz mówiliśmy, białe przy dobrej grze powinny uzyskać po debiucie niedużą przewagę. W tym wariancie nie podoba się mi struktura czarnych pionków, a także to, że pozycja czarnych ma czysto obronny charakter. Pionki na skrzydle hetmańskim stoją aktywnie, ale ataku nie ma, i aktywna struktura pionków przemienia się w słabość, za jaką czarne często płacą porażką.
Wspominam list mojego dobrego przyjaciela, znanego szachistę-amatora, w jakim mówił o jednej z reguł, sformułowanej w mojej wcześniejszej książce. On pisał:
"Pięćdziesiąt lat robię jeden i ten sam błąd; dopiero teraz zrozumiałem, dlaczego przegrałem tyle partii. I nikt wcześniej nie mógł mi tego objawić."
Ten, kto czyta tę książkę, czyta wielokrotnie, za każdym razem uważniej, widzi, że tutaj objaśnia się nie wielkie kombinacje i nie błyskotliwe partie, a zupełnie proste problemy, które wielu wydają się nieważnymi.
Na przykład, kiedy mówiliśmy o regule "jednego pionka, jaki blokuje dwa", wielu czytelników, niewątpliwie, powiedziało lub pomyślało: "Oczywiście, to jasne od razu." Niemniej, jestem przekonany, że rezultat tysięcy partii zależy wyłącznie od skutecznego lub nieskutecznego zastosowania tej reguły.
Niedawno miałem przyjemność obserwować grę dr Cruza z Rio de Janeiro, z którym umówiłem po jego partii turniejowej zagrać kilka towarzyskich. Dr Cruz - silny amator, być może najlepszy szachista Brazylii. Ale w jego partiach widziałem błędy i niezdecydowanie w najprostszych pozycjach. Przyczyna tego, według mnie, jest prosta. Dr Cruz ma fantazję, lubi komplikacje w grze środkowej, ale, jak mi się wydaje, w końcówce i prostej grze środkowej jego słabości łatwo zobaczyć. Mam wrażenie, że nie zna podstawowych reguł szachowych lub, znając je nie wie jak je zastosować w praktyce. Stara się kompensować ten niedostatek fantazją, szukając komplikacji i tworząc kombinacje.
Szachistów, podobnych dr Cruz, z tymi właściwościami i niedostatkami, jest wielu. tacy szachiści uczą się debiutów, starając się znaleźć w nich nowe ruchy i kontynuacje. Uważam, że ich gra poprawi się, jeśli większą część czasu poświęcą nauce końcówek i podstawowych reguł. Szukać nowinek, tam gdzie nie można ich znależć, - to czysta strata czasu, ponieważ przy tym zajęciu korzyść przejawia się tylko w znajomości struktury jednej określonej pozycji.
Powróćmy teraz do innego wariantu tego interesującego debiutu: 1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. Gb5 a6 4. Ga4
Wariant 2.
4. ... d6
Często stosowałem ten ulubiony ruch Steinitz'a, przede wszystkim w tych przypadkach, kiedy obowiązany byłem grać na wygraną. W Moskiewskim Turnieju Międzynarodowym 1935 roku wybrałem go przeciw Romanowskiemu. ten znany mistrz ataku był w tym czasie jednym z najbardziej wyróżniających się przedstawicieli Rosji. Partia przebiegała w uporczywej walce i zakończyła się remisem. W kolejnym roku zastosowałem ten wariant w Nottingham przeciw sir George'owi Thomas'owi - tym razem z sukcesem. Sir George, jeden z najlepszych szachistów Anglii, gra w solidnym stylu, jest silny w końcówkach i bardzo lubi partię hiszpańską.
W partii z Keresem, o jakiej już wspomniałem, białe nie miały najmniejszego śladu przewagi. Końcowa pozycja była nawet odrobinę korzystniejsza dla czarnych. Keres, najmłodszy z współczesnych arcymistrzów, według mnie, jest obecnie drugim po Botwinniku kandydatem do tytułu mistrza świata. Jest utalentowanym kombinacyjnym graczem, Komplikacje w grze środkowej to jego żywioł. Analiza jego partii pokazuje jednak, że winien nauczyć się dużo w zakresie końcówek, jeśli poważnie zamierza zdobyć zaszczytny tytuł.
5. c4 ...
Wprowadzone do praktyki przez Keresa; zapożyczył ten ruch z innego wariantu, często stosowanego przez czeskiego mistrza Durasa przed 35 laty. Białe zamierzają ścieśnić przeciwnika.
5. ... Gd7
6. Sc3 g6
7. d4 Gg7
8. Ge3 ed4
9. S:d4 Sge7
Nr 32Czarne są dobrze rozwinięte i mają mocną pozycję. Moja partia z Keresem w Buenos Aires przechodziła podobnie: białe mają znakomitą placówkę dla swego skoczka na d5, ale czarne mają mają silny atut w postaci wspaniałej przekątnej dla fianchetowanego gońca.
Jeszcze jedna możliwość po 4. ...d7-d6:
5. G:c6+ bc6
6. d4 f6
Kluczowy ruch obrony.
Czarne utrzymują centrum i zachowują parę gońców. Prawda, ich pozycja jest dość ściśnięta, a białe mają pełną swobodę działania; ale czarne wzniosły takie barykady, jakie nielekko zdobyć. Szachista odważny i znający metodę obrony okaże czarnymi uporczywą obronę; kiedy inicjatywa białych zaniknie, czarne mogą odwrócić grę na swoją korzyść.
7. Sc3 g6
Nr 33Ruch, jaki wybrałem w partii przeciw Romanowskiemu. Pomimo trochę ryzykownego charakteru, ruch ten jest logiczną kontynuacją poprzedniej gry. W późniejszej partii Thomas zrobił ruch 7. Gc1-e3, i bardzo szybko otrzymałem lepszą grę, ponieważ mój przeciwnik działał nie dość energicznie. Mimo wszystko lubię ten wariant, ponieważ jest mniej przeanalizowany, niż inne systemy tego debiutu, i dlatego jest tutaj więcej miejsca dla oryginalnych myśli.
Wielu czytelników zadaje sobie pytanie, dlaczego czarne grają 3. ...a7-a6 i 4. ...d7-d6, zamiast tego, żeby natychmiast pójść 3. ...d7-d6. Taki porządek ruchów oparty jest na następującej subtelności: po 3. ...d7-d6 białe mogą natychmiast zagrać 4. d2-d4 bez pośredniego 4. Gb5:c6+; po 3. ...a7-a6 i 4. ...d7-d6 białe winny grać bardzo ostrożnie. popatrzcie na taki porządek posunięć:
1. e4 e5
2. Sf3 Sc6
3. Gb5 a6
4. Ga4 d6
5. d4 b5
Ten ruch, zrozumiałe, stał się możliwy dzięki 3. ...a7-a6.
6. Gb3 S:d4
7. S:d4 ed4
Nr 34Teraz białe nie mogą grać 8. H:d4 z powodu 8. ...c5 9. Hd5 Ge6 10. Hc6+ Gd7 11. Hd5 c4 ze zdobyciem figury!
Pomimo podeszłego wieku tej pułapki, znajomość z nią nie przeszkadza.
8. Gd5 ...
Rzadziej grają 8. c3 dc 9. S:c3; białe traktują debiut w gambitowym stylu, żeby wygrać czas na rozwój.
8. ... Wb8
9. H:d4 Sf6
Lub 9. ...Gd7, w obu przypadkach z dobrą grą białych. A więc, widzimy, że wariant 2 daje czarnym łatwiejszą grę, stawia przed nimi prostsze problemy i nie wymaga od nich takiej dokładnej wiedzy jak wariant 1.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz